Ta bogata inscenizacja dzieje się na placach, rynku, przy studni, w młynie, fontannie czy rzece, w tawernie i na moście, a biorą w niej udział sprzedawcy rozmaitych artykułów: sera, jaj, mięsa, ryb, warzyw, winiarze, piekarze, tkacze, garncarze, bednarze, muzycy… żebracy. Jedni siedzą przy stole, inni tańczą, piorą, prasują, wieszają pranie, prowadzą zwierzęta z koszami owoców… A skoro tak, to są również w szopce, na stołach, w koszach i na straganach apetyczne wiktuały: pomidory, oliwki, bakłażany, ryby i owoce morza, gałki mozzarelli di buffala, salami, winogrona, papryczki, makarony, bochny chleba – wszystko co chcecie… W rodzajach i w wymiarach dostosowanych do okoliczności.

Od św. Franciszka…

Inspiracją stawiania żłobka, szopki w kościołach były zapisy ewangelii św. Łukasza (Narodziny Jezusa 2, 1-7 i Pasterze u żłobka 2, 8-20) oraz św. Mateusza (Mędrcy ze wschodu 2, 1-12), opowiadające historię narodzin Jezusa w stajence, położenia go w żłobie, zapowiedzi o narodzinach, którą zwiastował pasterzom anioł, wędrówkę mędrców, magów prowadzonych ze Wschodu jaśniejącą gwiazdą i niosących Jezusowi swoje dary: złoto, kadzidło i mirrę, jako symbole królestwa, boskości i człowieczeństwa. Orygenes, żyjący w II wieku teolog, ojciec kościoła dodał wołu i osła do sceny narodzin Jezusa. W V wieku, za papieża Leona I Wielkiego nieokreślona u św. Mateusza liczba mędrców ustalona została jako trzy osoby, czego przesłaniem są wymienione w ewangelii trzy dary. Trzy wieki później otrzymali oni imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Nie ma konkretnej daty postawienia pierwszej szopki, chociaż tradycyjnie uważa się, że jej ojcem jest św. Franciszek z Asyżu, który w wigilię 1223 r. w Greccio zaaranżował scenę bożonarodzeniową*.

Pierwsze szopki w kościołach

Wymienić można kilka znaczących etapów rozwoju neapolitańskiej szopki betlejemskiej. Z pierwszych szopek z XIII -XV w. sytuowanych w kościołach, pozostały tylko pojedyncze, wykonane w drewnie, polichromowane postacie (eksponowane są w zbiorach muzealnych). W XV w. w 1478 r. uznani artyści Pietro i Giovanni Alemanno, wykonali rozbudowaną szopkę dla neapolitańskiego kościoła San Giovanni Carbonara; było to 41 pełnowymiarowych, polichromowanych posągów, z których zachowało się tylko 12. Lombardczyk Pietro Belverte w 1507 r. specjalnie dla kościoła San Domenico Maggiore wykonał w drewnie 28 rzeźb. Innowacją było umieszczenie ich w jaskini wykonanej z prawdziwych kamieni. Pojawia się też tawerna – element, który wejdzie do kanonu szopek neapolitańskich. Można to dzieło oglądać w kościelnej kaplicy. W kościele Santa Maria del Parto w dzielnicy Mergelina zachowało się w kaplicy 5 dużych drewnianych posągów szopki wykonanej w 1520 r. przez Giovanniego Marigliano znanego jako Giovanni da Nola.

—-
* To wydarzenie jest na pewno prekursorem polskich jasełek (od staropolskiego słowa jasło znaczącego żłób).

Poczytaj więcej o okolicy:

Neapol. Południe Włoch po Wyprawie Tysiąca

Tarent. Miasto dwóch mórz

Pompeje. Seks starożytnych u stóp Wezuwiusza

San Marino. Prawdziwa niedziela handlowa