Wąchock
Romańskie opactwo cystersów
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Można powiedzieć, że zakon cystersów jest prekursorem unii jednoczących Europę. Został założony w 1098 r we Francji w Cistercium, a wywodzi się z reguły benedyktyńskiej.
Słynne cysterskie „ora et labora” owocowało bardzo szybkim zakładaniu opactw w całej Europie, a nowe placówki wnosiły postęp w rzemiośle, rolnictwie, promowały kulturę, naukę i rozwój medycyny.
Odległe o tysiące kilometrów, a bliskie
W 1990 roku Program Europejskich Dróg Kultury na tysiąclecie istnienia zakonu cystersów powołał „szlak cysterski„. W Polsce podzielony on został na cztery pętle. Zestawienie daty powstania zakonu z datami powoływania następnych opactw często odległych o tysiące kilometrów, przy ówczesnym stanie technicznym, wprowadza w największe zdumienie i podziw. Tajemnica tak szybkiego rozprzestrzeniania się cystersów tkwi w ich gospodarczych wynikach, co owocowało dużymi nadaniami, darowiznami i fundacjami ze strony możnych.
Opactwa rosły jedno po drugim
Macierzyste Cistercium zostało powołane w 1098 r. a w Polsce już po pięćdziesięciu latach powstały pierwsze klasztory w Brzeźnie (obecnie Jędrzejów) w latach 1149-53, Łekno k/Węgrowca w 1143 r., następnie niemal równocześnie w Lądzie, Lubiążu, Kołbaczu, Sulejowie i – był to 1179 rok – początek opactwa Wąchock. Opactwo powstało z fundacji krakowskiego biskupa Gedeona; budowniczym był Simon, z pochodzenia Włoch.
Romański zabytek
Opactwo w Wąchocku jest jednym z najpiękniejszych przykładów architektury romańskiej w Polsce. Mury kościoła i klasztoru zbudowane są z bloków piaskowca szarożółtego i brunatno-czerwonego naprzemiennie ułożonych. Kościół do klasztoru przylega od południowej strony, zaś sam klasztor zbudowany jest wokół wewnętrznego dziedzińca-wirydarza. Pierwotny wystrój praktycznie nie zmieniony późniejszymi naleciałościami zachował się w najcenniejszym pomieszczeniu: w kapitularzu. Sklepienie tego romańskiego wnętrza wsparte jest na czterech wolnostojących kolumnach i przyściennych wspornikach. Bardzo bogata jest ornamentyka baz i kapiteli kolumn jak również dekoracje biforiów.
Renesansowe i barokowe dodatki
Klasztor był w XIII w. dwukrotnie pustoszony i grabiony przez Mongołów, w 1656 r. potop szwedzki i najazd Rakoczego powtórnie zniszczyły mury. Za każdym razem był jednak odbudowywany i jednocześnie przebudowywany zgodnie z aktualnymi trendami. Stąd w wystroju tak dużo elementów renesansowych i barokowych. W XV w. podwyższono szczyty kościoła i położono nowy dach, w XVI w. dodano renesansowe kaplice, stalle i ołtarze; ok. 1750 r. otynkowano kościół wewnątrz i pokryto ściany polichromią.
Warto wiedzieć
* Okolice Wąchocka od czasów powstania kościuszkowskiego, poprzez listopadowe, styczniowe i lata ostatniej wojny znane są z ruchów patriotycznych w co żywo angażował się zakon. Teraz w części pomieszczeń klasztornych zorganizowane jest muzeum.
* Cystersi dali początek rozwoju przemysłu metalurgicznego w Świętokrzyskiem.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Szlak cysterski
Powracali do ewangelicznej prostoty i praktyki ubóstwa. Osiedlali się na pustkowiach, w lasach lub na bagnach. Byli dobrymi gospodarzami, nieśli zachodnią kulturę...
Gdy byłam w Wąchocku oprowadzał mnie po klasztorze wyjątkowo gadatliwy braciszek (cystersi wrócili tu w 1951 roku). Mówił tyleż dużo, co niewyraźnie. Dość było to męczące.