Położony na południowych Morawach, w pobliżu miasta Uherské Hradiště, niewielki Velehrad wraz ze znajdującą się tu bazyliką jest jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Republice Czeskiej.

Związany jest z misjonarską działalnością w IX wieku ?Apostołów Słowian? ? świętych braci Cyryla (Konstantyna) i Metodego, którzy wiarę chrześcijańską szerzyli ? w ich języku ? nie tylko wśród Słowian południowych, ale także zachodnich, na terenie ówczesnego Państwa Wielkomorawskiego. Zaproszeni zostali w tym celu z Bizancjum w roku 863 przez księcia Rościsława, pragnącego osłabić wpływy ? poprzez kler ? niemieckie. Velehrad jest jednym z czterech katolickich sanktuariów na świecie ? obok Lourdes we Francji, Bazyliki de Guadalupe w Cuidad Mexico i Kalwarii Zebrzydowskiej w Polsce ? którym papież Jan Paweł II ofiarował Złote Róże. Morawskie wyróżnił w ten sposób w roku 1985.

W odróżnieniu od wielu innych sanktuariów chrześcijańskich, celem pielgrzymek katolików do Velehradu nie jest konkretny ?cudowny? obraz, jak np. w Częstochowie czy posąg, jak m.in. w Fatimie czy Meksyku ? chociaż i w morawskim są relikwie świętych. Ale duchowy charakter miejsca związanego z apostolską, tak ważną nie tylko dla szerzenia wiary, ale również kształtowania się języków, pismiennictwa i kultury Słowian, działalnością braci z Solunia ? Salonik. To powodowało, że w przeszłości nazywano ono było ?Morawskim Betlejem?.

Historia velehradzkiego miejsca kultu sięga czasów już po zakończeniu na Morawach misjonarskiej działalności Cyryla i Metodego. W końcu XII wieku w dolinie rzeczki Salaszki, w pobliżu osady Veligrad ? obecnego velehradzkiego Starego Miasta, osiadło pierwszych 12 mnichów ? cystersów. Klasztor założył morawski margrabia Władysław Jindrzych z bratem Przemysłem Otakarem I oraz biskup ołomuniecki Robert. Budowa kościoła, którego fragmenty dotrwały do naszych czasów, rozpoczęła się prawdopodobnie w roku 1205 i trwała kilkadziesiąt lat. Wiadomo, że w roku 1228 poświęcono wschodnią część świątyni z prezbiterium, w latach 40. tegoż XIII wieku zakończono budowę świątyni.

Romańsko-gotycki kościół nosił wezwanie, zgodnie ze zwyczajem cystersów, Wniebowstąpienia NMP. Obecny drugi jego człon ?i Cyryla i Metodego? dodał mu dopiero w 1932 roku papież Pius XI. Pierwotnie kościół miał 99 m długości oraz trzy nawy. Współczesny jest krótszy ? liczy tylko 86 m, gdyż podczas wczesnobarokowej przebudowy w XVII w na miejscu frontowej części romańskiej wzniesiono dwie wieże, zamieniając równocześnie nawy boczne na 14 kaplic, z których 10 z ołtarzami i kryptami pod podłogą. To była tylko jedna, chociaż szczególnie ważna dla współczesnego nam wyglądu świątyni, jej przebudowa. Kościół i klasztor przechodziły bowiem burzliwe dzieje. W roku 1421 zostały spalone i częściowo zniszczone przez morawskich husytów i przez 1,5 wieku nie było środków, aby je odbudować.

Przeczytaj także...

Velehrad. Morawska bazylika apostołów Słowian

Autorka: Barbara Górecka

Od średniowiecza istnieje przekonanie, że w Velehradzie znajdowała się stolica świętego Metodego, pierwszego arcybiskupa Wielkich Moraw. Było tu też centrum administracyjne całego państwa.

Velehrad. Polskie ślady w czeskim sanktuarium

Autorka: Ivana Bílková

Dzieje tego miejsca sięgają 800 lat. Wówczas do doliny rzeczki Salaški przybyło pierwszych 12 mnichów cysterskich, aby wybudować swój klasztor, do którego od stuleci pielgrzymują tysiące wiernych.

Velehrad. Z pielgrzymką do Cyryla i Metodego

Autorka: Anna Gruszczyńska

Tutejsza Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i świętych Cyryla i Metodego jest najważniejszym miejscem pielgrzymkowym w Czechach. W roku 1990 odwiedził ją papież Jan Paweł II.

Poczytaj więcej o okolicy:

Slovacko. Jazda Królów - taniec na liście UNESCO

Valtice. Narodowy Salon Win

Hustopeče. Burczak, czyli zanim wino stanie się winem

Holešov. Pałac na Bursztynowym Szlaku