Cârţişoara
Wieś na przedpolu Gór Fogarskich
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Wioska Cârţişoara znajduje się na przedpolu Gór Fogarskich, w miejscu gdzie na północy zaczyna się droga Transfogarska. Leży na obu brzegach rzeczki Bâlea która spływa z jeziora i poprzez wodospad o tej samej nazwie. Uchodzi ona do Aluty (Olt), dopływu Dunaju.
Aż do 1968 roku były tu dwie wsie ? Streza i Opera, nazywane tak od imion pasterzy, którzy byli tu pierwszymi osadnikami. Notowane są one od XIII wieku i ? jak się zdaje ? zostały założone przez cystersów z miejscowości Cârţa, leżącej nieco na północ, na lewym brzegu Aluty. Okazałe ruiny klasztoru znajdują się tam jeszcze dziś.
Karczunek i blask klasztornych świec
Nazwę miejscowości Cârţa wywodzi się na dwa sposoby. Albo od słowiańskiego ?krč?, co miałoby mieć związek z karczowaniem lasu, albo od niemieckiego Kerze ? świeca. Na poparcie tej drugiej etymologii przywodzi się łacińskie wezwanie cysterskiego kościoła ? Sancta Maria de Candelis (gromniczna). Cârţişoara miałaby być zdrobnieniem od Cârta.
Cârţişoara pojawia się jako osada rumuńska w odróżnieniu od wspomnianej Cârţa, która została skolonizowana przez Sasów. W 1391 r. hospodar wołoski Mircea cel Bătrân (po polsku Mircza Stary) zbudował klasztor prawosławny w pobliżu wsi Cîrţişoara, i nadał mu wiele dóbr, w tym samą wioskę. Klasztor ten zniszczony został w XVII w, a współcześnie na jego miejscu powstał nowy monastyr. Później do 1848 r. wsie Streza i Oprea Cârţişoara należały do węgierskiej szlacheckiej rodziny Teleki, która miała w okolicy również huty szkła i manufakturę papieru. Po zniesieniu pańszczyzny ich panowanie nad tymi wioskami ustało.
Muzeum oryginalnego pasterza
We wsi znajdują się dwa zabytkowe kościoły, zbudowane w pierwszych dwóch dekadach XIX wieku. Zdobią je freski wykonane przez braci Nicolae i Alexandru Grecu z Săsăuş, koło Sibiu, którzy malowali wiele świątyń nad Alutą.
Jest też muzeum urodzonego tu Gheorghe Câr?an (1849-1911) zwanego też Badea Câr?an (Brat Câr?an). Był on samoukiem, pasterzem, który walczył o niepodległość Rumunów z Transylwanii pozostających wówczas pod panowaniem Austro-Węgier. Szmuglował przez góry z powstającej na południu Rumunii książki w rodzimym języku, zakazane w Siedmiogrodzie. W sumie przemycił ich ponoć 200 tys. Walczył jako ochotnik w wojnie o niepodległość Rumunii. Legendą obrosła jego podróż do Rzymu, dokąd poszedł pieszo, szukać dowodów łacińskiego pochodzenia narodu rumuńskiego. Gdy dotarł do kolumny Trajana, cesarza, który w pierwszych latach II w. włączył Dację do rzymskiego imperium, rozsypał pod nią rumuńską ziemię, owinął się w płaszcz chłopski i zasnął. Rankiem obudził go policjant krzyczący ze zdumieniem: Dak spadł z kolumny! Bo Câr?an był ubrany dokładnie tak, jak sylwetki Daków wykute na monumencie. Całe zdarzenie opisały włoskie gazety.
Warto wiedzieć
* Dziś Cârţişoara jest malowniczą wioseczką u podnóża gór Fogarskich, punktem wypadowym do wycieczek w te góry. Jest tu kilka pensjonatów, kemping, restauracja. Ładnie stąd widać główna grań Fogaraszu z najwyższym szczytem Karpat Południowych ? Moldoveanu (2544 m n.p.m.).
* Używana jest także pisownia Cîrţişoara i Cîrţa. Dlaczego? W roku 1953 przeprowadzono reformę pisowni języka rumuńskiego zastępując literę â literą î. Obie służyły do zapisu podobnej wartości fonetycznej. W roku 1993 Akademia Rumuńska anulowała te zmiany i przywróciła literę â w środku wyrazów. Reformy tej reformy nie uznała rumuńskojęzyczna Mołdawia, a i w samej Rumunii często stosuje się poprzednie zasady. Na oficjalnej stronie gminy mamy Cîrţişoara.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- o drodze Transfogarskiej, jeziorze i wodospadzie Bâlea w naszym portalu
- strona gminy
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz