Pamiątki po berlińskim murze to nie tylko weseli przebierańcy przy Checkpoint Charlie i Bramie Brandenburskiej, kolorowe graffiti East Side Gallery, czy groźne strażnicze wieże. To także puste cmentarze.

Jedną nekropolii splantowanych pod budowę muru i towarzyszących mu zasieków, które podzieliły Berlin w czas Zimnej Wojny, jest stary cmentarz parafii katedralnej pw. św. Jadwigi.

Najstarszy w Berlinie

Został on konsekrowany w 1834 r. jako katolicki. Zastąpił używany wcześniej cmentarz tego wyznania przy bramie Oranienburskiej. Tamten cmentarz już nie istnieje, podobnie jak brama. Jego teren pochłonęło budownictwo mieszkaniowe przy pryncypialnej Friedrichstraße.

Obecny cmentarz św. Jadwigi jest najstarszym cmentarzem katolickim w Berlinie i zajmuje nieco ponad dwa hektary. Miejsce spoczynku znalazły tu ofiary dwu epidemii cholery z lat 1849 i 1866, oraz berlińskie zakonnice. Pochowano na nim wielu znamienitych berlińczyków, których groby już nie istnieją. Zostały zniszczone w czasie budowy Muru Berlińskiego. Nazwiska pochowanych wypisano na skromnej tablicy pamiątkowej na otwartym trawniku przed cmentarzem. Łatwo tu trafić wędrując wzdłuż muru.

Grobowiec polskiego arystokraty

Wśród zapomnianych mamy też polonicum: grobowiec hrabiego Atanazego Raczyńskiego. Był on polskim arystokratą, dyplomatą w służbie pruskiej i kolekcjonerem sztuki, założycielem Galerii Raczyńskich. Zmarł w 1874 r w Berlinie i tu został pochowany. Na miejscu jego pałacu stoi dziś budynek Reichstagu.

Gdy 13 sierpnia 1961 r. enerdowscy żołnierze rozpoczęli wznoszenie muru, grobowiec Raczyńskiego znalazł się na linii umocnień. Na razie wykorzystano budowlę jako element muru, a siedem lat później, gdy rozbudowywano mur berliński – grobowiec rozebrano. Dziś miejsce gdzie stał upamiętnia skromna tablica z nazwiskiem i datami urodzin i śmierci arystokraty. Odsłonięto ja w 2004 roku, a następnie uznano za grób honorowy Berlina i objęto miejskim patronatem. Co roku 1 listopada palą tu świeczki konsulowie z polskiej ambasady.

Obok płyty postawiono tablicę informującą po niemiecku i po polsku, że istniał tu kiedyś zniszczony w czasie budowy muru grobowiec. Informację uzupełnia szkic budowli.

Anioły przy kaplicy

Przy wejściu na cmentarz od strony Liesenstraße stoją dwa klęczące marmurowe anioły wykonane z marmuru, które zostały stworzone przez Josefa Limburga. To aktywny także na Górnym Śląsku złotnik i rzeźbiarz, pochowany także na tutejszym cmentarzu, przy głównej alei. Jego grób został również zlikwidowany.

Kaplicę cmentarną zbudowano w latach 1866-67 w stylu neorenesansowym i pokryto miedzianym dachem. Nieużytkowana w czasie istnienia muru niszczała. Odbudowano ją po upadku muru.

Przeczytaj także...

Berlin. Brama Brandenburska i Berliński Mur

Autorka: Halina Puławska

Po ustawieniu Muru Berlińskiego po stronie zachodniej bramy  znalazła się ona w pasie granicznym i była niedostępna zarówno z zachodu  jak i ze wschodu. Na placu 18 Marca zauważyć można ślad z kostki brukowej znaczący przebieg muru.

Berlin. Miasto otwarte i wielokulturowe

Autor: Krystian Miczka

Mówi się ostatnio wiele o multikulturowości miasta. W Berlinie można spotkać mieszkańców z bardzo różnych stron świata. Szacuje się , że ponad 15 proc. mieszkańców to obcokrajowcy. Wśród nich najwięcej można spotkać Turków, drugie miejsce zajmują Polacy.

Berlin. Cmentarz Inwalidów zniszczony murem

Autorka: Anna Ochremiak

Założony został w 1748 roku jako miejsce pochówku inwalidów z  wojen śląskich. Potem zaczęto tu chować kombatantów wojen napoleońskich, a w 1824 r. stał się miejscem pochówku wysokich rangą pruskich oficerów.

Poczytaj więcej o okolicy:

Berlin. Etniczne kolekcje tuż za miedzą

Berlin. Wieża strażnicza nad kanałem

Berlin. Ogrody świata w dzielnicy Marzahn

Berlin. Wrażenia z krótkiego spaceru