Gdy kończę zwiedzanie katolickiej katedry św. J?zepa (Józefa), największej świątyni w mieście i jednego z dwu tutaj kościołów tego wyznania, nagabuje mnie po niemiecku starsza kobieta, sprzedająca przy wejściu literaturę religijną.

Chyba robi to z nudów, gdyż o tej porze ? w godzinach przedpołudniowych powszedniego dnia ? nie ma w kościele nikogo więcej. Rozmawiamy chwilę w tym języku, szybko jednak przechodzimy na rosyjski, który zna o wiele lepiej. A następnie, gdy dowiaduje się skąd przyjechałem, na polski. W jej ustach archaiczny, ale dosyć poprawny. Dowiaduję się, że tu, w niespełna 90-tysięcznym mieście Lipawa, nazywanym też po polsku Libawą, po łotewsku Liep?ja, a niemiecku Libau, dawnej stolicy Kurlandii, żyje już tylko garstka naszych rodaków. A przecież księstwa Kurlandii i Semigalii były w przeszłości blisko związane z Polską.

Lenno Rzeczypospolitej

Pierwszą osadę rybacką w tym miejscu, u ujścia rzeki Liwy do Bałtyku, na pasie ziemi między nim i Jeziorem Lipawskim, założyli Liwowie, jedno z dwu, obok Kurów, najstarszych plemion mieszkających na tych ziemiach. Po raz pierwszy wspomniano o  osadzie w 1253 roku jako o Lyvie. Nazwa ta wywodzona jest od słowa liiv ? co po łotewsku znaczy piasek. Ale już w 10 lat później zakon kawalerów mieczowych zaczął tu wznosić zamek Libau, wokół którego powstała osada rzemieślniczo-handlowa. Nazywana z czasem, od połowy XVI w.  Liepają. Ostatni wielki mistrz zakonu inflanckiego Gotthard Kettler (1517-87) wobec zagrożenia szwedzkiego, a zwłaszcza moskiewskiego, oddał w 1561 roku swoje ziemie pod opiekę Rzeczypospolitej. Złożył hołd Zygmuntowi Augustowi i na ponad dwa wieki Kurlandia oraz Semigalia stały się jej lennikiem.

Pierwsza stolica niepodległej Łotwy

Prawa miejskie Lipawie nadał w 1625 roku książę Kurlandii i Semigalii Fryderyk Kettler, a w roku następnym potwierdził je król polski Zygmunt III Waza. W 1697 roku rozpoczęto tu budowę, a później rozbudowę portu handlowego. Który ? o czym wiedzą już chyba tylko historycy ? był ostatnim morskim ?oknem na świat? I Rzeczypospolitej po jej drugim rozbiorze. Miasto, podobnie jak cały ten region Europy, podlegało w różnych okresach wpływom niemieckim, szwedzkim, polskim, rosyjskim, nawet fińskim. A po I wojnie światowej przez pół roku było pierwszą, tymczasową stolicą niepodległej Łotwy.

Przeczytaj także...

Cetinje. Dawna stolica Czarnogóry

Autor: Cezary Rudziński

Na przełomie XIX i XX wieku miasteczko było stolicą jednego z najmniejszych krajów europejskich, królestwa Czarnogóry. Nadal zresztą jest to honorowa „Prijestolnica Crne Gore” – Stolica Czarnogóry i siedziba jej prezydenta.

Cēsis. Stolica kawalerów mieczowych

Autor: Cezary Rudziński

Po Unii Lubelskiej 1569 r. i powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto – szczegóły pomijam – na kilkadziesiąt lat stało się stolicą województwa wendeńskiego. Obecnie jest w granicach Łotwy.

Perejasław. Tu Kozacy oddali się Moskwie

Autor: Cezary Rudziński

To miasto odegrało wyjątkową rolę w historii Ukrainy, a pośrednio również Polski. Tu bowiem sławna Rada Perejasławska kozactwa pod przywództwem hetmana Bohdana Chmielnickiego podpisała w 1654 roku zjednoczenie Ukrainy z Moskwą.

Poczytaj więcej o okolicy:

Valga i Valka. Miasto podzielone granicznymi słupkami

Miķeļtornis. Latarnia morska na Wybrzeżu Liwońskim

Cēsis. Stolica kawalerów mieczowych

Ryga. W nadbałtyckim świecie secesji