W drodze pomiędzy Radomskiem a Częstochową zatrzymać się warto w Gidlach. Ta ? ni wieś, ni miasto ? wioska z rynkiem i rozbudowanym układem ulic, bogata jest w obiekty zabytkowe: trzy kościoły i cmentarz.

Nazwa miejscowości brzmiąca w XIII wieku Gidzielice, potem Gidzle pochodzi od właścicieli włości ? rodziny Gidzielskich herbu Poraj.    Parafia w Gidlach istniała  już prawdopodobnie w XII w. Wymienia się Gidle w akcie świętopietrza z 1398 r. oraz w dokumencie wizytacji prymasa Jana Łaskiego w 1521 r.

Kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny

Pierwszy drewniany kościół powstał w końcu XII w. ? jeśli data 1173 na belce nad drzwiami oznacza rok jego budowy. Wybudowany z drzewa modrzewiowego kościółek pokryty gontem i o ścianach oszalowanych gontem, ulegał przebudowie w ciągu wieków, przy czym gruntownie został wyremontowany w wieku XVIII, z którego pochodzą m.in. wiązania dachowe i kruchta. Po przeniesieniu duszpasterstwa parafialnego do kościoła pokartuzkiego w XIX w. kościół zaczął marnieć. Był nawet wykorzystywany na stajnię dla owiec i magazyn. Uratowany został przed kompletnym zniszczeniem, gdy  w 1921 r. przeprowadzono jego kompletną restaurację.

Kościół p.w. Matki Boskiej Bolesnej

Pokartuzki, barokowy kościół zbudowany został w połowie XVIII wieku w miejscu drewnianego eremu kartuzkiego, ufundowanego     przez  dziedziczkę włości Zuzannę Oleską, która sprowadziła ten zakon do Gidel w 1641 r.. Zapisała ponadto zakonowi dobra, w tym również Gidle. Kasacja zakonu w Królestwie Polskim nastąpiła w 1819 r. Opuszczony ostatecznie przez zakonników klasztor był przez czas jakiś i fabryką płócien i magazynem zbożowym. Kościół został odrestaurowany na przełomie XIX i XX w. Ta późnobarokowa świątynia ma wiele elementów rokokowego wystroju z drugiej połowy XVIII w., wykonanych przez zakonników: intarsjowane stalle, ławki, konfesjonały, drzwi do zakrystii.

Bazylika Mniejsza p.w. Wniebowzięcia NMP

Wraz z klasztorem dominikanów  jest maryjnym sanktuarium, sławnym  dzięki maleńkiej, cudownej  figurce Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Barokowy kościół z dwiema wieżami powstał w połowie XVII w. a jego architektem był Jan Buszta. Wnętrze kościoła ozdabia gipsatura i sztukateria z XVII w. Kościół ma dwie kaplice. Jedna poświęcona jest św. Jackowi, pierwszemu polskiemu dominikaninowi, druga ? Najświętszej Marii Panny przechowuje w ołtarzu cudowną figurkę. Prowadząca do wnętrza kaplicy rokokowa trójdzielna brama z kręconymi kolumnami to ? obok ołtarza głównego ? piękny element rokokowego wystroju kościoła.

Spacer po niewielkich Gidlach dostarczyć może rozmaitych wrażeń, prezentując bogatą i długą historię.

Warto wiedzieć

* Gidle położone są na północnym skraju Jury Krakowsko-Częstochowskiej, w dorzeczu Odry, u zbiegu rzeki Wiercicy i potoku Wierciczka.
* Gidle są siedzibą gminy Gidle, którą zamieszkuje ok. 6500 mieszkańców;  w samych Gidlach mieszka  ok.1600 osób.
* W 1819 r., w roku kasacji zakonu kartuzów w Królestwie, Samuel Linde  zabrał z klasztoru w Gidlach 116 woluminów ksiąg do Biblioteki Publicznej w Warszawie, której był dyrektorem. Powszechnie wiadomo, że zakonnicy zajmowali się przepisywaniem ksiąg kościelnych, snycerstwem, malarstwem, stolarstwem.

Przeczytaj także...

Kraków. We wnętrzu bazyliki Mariackiej

Autorka: Barbara Górecka

Największym skarbem Bazyliki Mariackiej jest piętnastowieczny Ołtarz Wita Stwosza. Jest to arcydzieło rzeźbiarskie z czasów późnego gotyku. Wykonany był w latach 1477-89 z drewna dębowego.

Kraków. Kościół św. Barbary, mojej patronki

Autorka: Barbara Górecka

Z kościołem św. Barbary związane jest też podanie mówiące, że został on wykonany przez murarzy krakowskich, jako wotum, a do wzniesienia jego użyto cegły pozostałej z budowy kościoła Mariackiego.

Piotrków Trybunalski. Sanktuarium Matki Bożej Trybunalskiej

Autor: Cezary Rudziński

Kościół p.w. św. Franciszka Ksawerego jest zabytkiem naprawdę wysokiej klasy, nie mówię już o jego wartości historycznej. Z kościołem tym związane są także moje osobiste wspomnienia...