Około 6 km na południowy wschód od głównego miasta greckiej wyspy Krety ? Heraklionu leżą ruiny pałacu w Knossos. Imponujące resztki szczytowego rozwoju kultury minojskiej, która istniała tu przed przybyciem na wyspę pierwszych Greków.

Odkrycie tych ruin zaliczane było do największych w historii archeologii. A ich zwiedzanie należy do kanonu poznawania Krety. Dla mnie okazały się one rozczarowaniem.

Kim byli Minojczycy

Wzniesiony na 85-metrowym wzgórzu Kefalos (Głowa), jak je nazwali później Grecy, gdyż rzeczywiście kształtem przypomina głowę, u stóp gór Ida, w odległości 4 km od północnego brzegu wyspy, gigantyczny kompleks pałacowy znakomicie wkomponowany był w rzeźbę terenu. Nie posiadał murów obronnych, gdyż jego władcy uważali zapewne, że w tym miejscu nie są one potrzebne. Nie byli oni tu zresztą pierwsi. Minojczycy, lub Minojowie, jak niegdyś nazywano ten lud, przybyli ? w tej kwestii panują różne poglądy ? z Azji Mniejszej, Bliskiego Wschodu lub północnej Afryki. I najprawdopodobniej zajęli miejsce opuszczone wcześniej przez jakichś mieszkańców okresu neolitu. Wiadomo, że Minojczycy reprezentowali bardzo wysoką kulturę. To oni zapoczątkowali na obecnych terenach greckich epokę brązu, zastępując m.in. broń z miedzi tym nowym, twardszym metalem. W ogromnym, nie tylko jak na tamte czasy pałacu, mieli m.in. łazienki z ogrzewaną wodą oraz inne osiągnięcia cywilizacyjne. A działo się to około lat 2000-1700 przed naszą erą, kiedy wzniesiono pierwszy pałac, który prawdopodobnie był nie tylko siedzibą władców i ich dworów, ale również sanktuarium.

Pałac Minosa

Pałac ten zmiotło jednak z powierzchni ziemi jej trzęsienie około roku 1700. Wkrótce na jego miejscu zbudowano nowy, większy, nazywany współcześnie pałacem Minosa lub Labiryntem kreteńskim. Stanowił on szczytowe osiągnięcie cywilizacji minojskiej. Nie jedyne zresztą w okolicy, o czym świadczą znacznie skromniejsze ruiny pałaców w Fajstos, Malii i Zakros, które też dotrwały do naszych czasów. Budowa, rozbudowy i przebudowy pałacu Minosa trwały zapewne nawet kilkaset lat. Przerywana była kolejnymi trzęsieniami ziemi oraz zniszczeniami powodowanymi przez ogromne tsunami, które nawiedziło północną Kretę między rokiem 1628 i 1500 p.n.e. Ostatecznie pałac zniszczył ogromny pożar, prawdopodobnie w roku 1450 r. p.n.e. W tym samym mniej więcej czasie Kretę zajęło jedno z plemion greckich ? Achajowie, przybyłe z Peloponezu. Ponieważ w trakcie prac wykopaliskowych na terenie pałacu w Knossos nie natrafiono na żadne szczątki ludzi lub zwierząt, świadczy to, że cały ten ogromny zespół nie uległ zniszczeniu w trakcie walki. Niektórzy uczeni sądzą nawet, że Minojczycy porzucili nie tylko ruiny swoich siedzib zniszczonych przez trzęsienia ziemi i pożary, ale w ogóle Kretę.

Różne szkoły archeologii

O tym, czym był pałac w Knossos świadczą, przynajmniej częściowo, wykopaliska. Jako pierwszy rozpoczął je, na niewielką skalę, w 1879 r.  Minos Kalokairinos, nauczyciel z Heraklionu. Do prac na szerszą skalę ?przymierzał się? w 1886 r. Heinrich Schliemann, odkrywca Troi, ale nie mógł podobno dogadać się z właścicielem gruntu. A i Turcy nie darzyli go sympatią mając na względzie jakie skarby wywiózł z wcześniejszego odkrycia. Systematyczne prace wykopaliskowe prowadził na wzgórzu Kefala od 1890 r. angielski archeolog Artur Evans, kupiwszy je wraz z otaczającym kawałkiem ziemi. I poświęcił im, oraz rekonstrukcji odkrytych ruin, 30 lat życia i ogromny majątek.

Przeczytaj także...

Chartres. Labirynt i zakazane tańce wielkanocne

Autorka: Halina Puławska

Przejście po labiryncie to znajdowanie odpowiedzi na pytania, odrzucanie tego co nieistotne, uspokojenie, równowaga, uniesienie, poznanie własnej istoty… Labirynt z Chartres odgrywa w ruchu medytacyjnym ogromną rolę. Wyszukuje się symboliczne znaki i interpretuje jego budowę.

Fajstos. Tajemniczy dysk i ruiny pałacu

Autorka: Renata Majek

Okrągły, pokryty ciągiem napisów w postaci ideogramów, spiralnie odchodzących ze środka ku brzegowi, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e.... Zobaczymy go w muzeum w odległym o kilkadziesiąt kilometrów Heraklionie.

Lhasa. Pałac Potala – rezydencja dalajlamów

Autor: Cezary Rudziński

Zwiedzanie odbywa się w dosyć ostrym tempie. Przewodnicy poganiają, bo chętnych do zobaczenia pałacu Potala wewnątrz jest więcej, niż wynosi przepustowość udostępnionej trasy. Prowadzi ona przez budynki, sale, korytarze, schody, tarasy, place.

Poczytaj więcej o okolicy:

Retimno. Kilka zabytków z różnych epok

Retimno. Między Chanią a Heraklionem

Chania. Najpiękniejsza starówka na Krecie

Fajstos. Tajemniczy dysk i ruiny pałacu