Wilno
Narodowa nekropolia na Rossie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na lewo od bramy głównej znajduje się cmentarz wojskowy zbudowany według projektu prof. Wojciecha Jastrzębskiego. Wprowadza tu brama ozdobiona kapliczką, w której znajduje się stylizowana Matka Boska Ostrobramska. Pochowani są tutaj żołnierze polscy polegli w walkach o Wilno w latach 1919-20, w 1 939 r. oraz podczas operacji AK „Ostra Brama” w 1944 r. Było tu 75 grobów żołnierzy Armii Krajowej. Po wojnie komunistyczne władze Litwy starały się zatrzeć ślady po tych grobach. W 1993 r. ekshumowano szczątki partyzantów i pochowano w równych rzędach. Te nagrobki są podobne do grobów żołnierskich z wojny polsko-bolszewickiej ale mają znak Polski Walczącej.
W centralnym punkcie cmentarza wojskowego znajduje się mauzoleum Marszałka Piłsudskiego. Jest to płyta z czarnego wołyńskiego granitu. Spoczywa tu Maria z Billewiczów Piłsudska – matka Józefa Piłsudskiego. 12 maja 1936 r., w pierwszą rocznicę śmierci, złożono tu serce marszałka. W uroczystości brał udział prezydent RP Ignacy Mościcki.
Na płycie nie ma ani nazwisk ani dat. Jest tylko napis – Matka i Serce Syna. Wyryto też cytaty z poezji Juliusza Słowackiego:
Ty wiesz, że dumni nieszczęściem nie mogą
Za innych śladem iść tą samą drogą.
Kto mogąc wybrać, wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła, niechaj umie
Spać, gdy źrenice czerwone od gromu
I słychać jęk szatanów w sosen szumie.
Tak żyłem.
Nad mogiłą były posadzone cztery sosny przywiezione z miejsca urodzenia marszałka. Do dziś przetrwały dwie, a w miejsce tych zniszczonych w czasie wojny ostatnio dosadzono nowe. Przy mauzoleum Marszałka stała straż honorowa aż do 17 września 1939 r. kiedy to ostatnia warta została zastrzelona przez Rosjan, bo nie chcieli wykonać rozkazu, aby rzucili broń.
Na cmentarzu cywilnym znajdują się nagrobki najbliższej rodziny marszałka: Adama Piłsudskiego – brata, który był senatorem Rzeczpospolitej i wiceprezydentem Wilna, Heleny Piłsudskiej – siostry i Marii z Koplewskich Piłsudskiej – pierwszej żony.
Do 1939 roku cmentarzem opiekowali się mieszkańcy i władze miasta. Po upadku II Rzeczpospolitej cmentarz zaczął popadać w ruinę. Władze litewskie prowadzące politykę zacierania śladów polskości nie troszczyły się o cmentarze. Rossa stała się miejscem wybryków chuligańskich. Rozbijano fotografie zmarłych i nagrobki, niszczono krzyże, oblewano substancjami żrącymi. W 1967 r. cmentarz zamknięto dla mieszkańców miasta. Chowano tu tylko ludzi zasłużonych dla Litwy. Wykopywano więc stare polskie groby… W latach 80. cmentarzowi groziło zniszczenie. Planowano poprowadzenie tędy arterii komunikacyjnej. W obronie cmentarza stanęła społeczność polska i część litewskiej. Nekropolią zaopiekował się Związek Polaków na Litwie.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- film autorki
- informacja turystyczna w Wilnie
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Warto wiedzieć, że pod bramą główną cmentarza kręcą się młodzi Polacy (z Wilna). Proponują oprowadzenie po cmentarzu. Można się oczywiście naciąć, ale są i tacy, którzy wiedzą sporo i naprawdę potrafią trafić gdzie trzeba i opowiedzieć. Kto chce, może skorzystać z usługi.
Zadowolonym rekomenduję opłatę w litach, a jeśli w złotówkach to formie papierka (10 zł), bo monet polskich nie da się wymienić w kantorze.
gwoli ścisłości: ta poezja to „Beniowski””.