Sankt Ols Kirke (kościół św. Olafa, Olavs Kirke), znany również jako kościół Olsker, to XII-wieczna rotunda, położony we wsi Olsker. Leży na szlaku nawet jednodniowych wycieczek po duńskiej wyspie Bornholm.

Miejscowość leży ok. 4 km na południe od miasteczka Allinge, blisko najbardziej północnego koniuszka Bornholmu.  Świątynia nosi wezwanie świętego Olafa, czyli króla Norwegii Olafa II Haraldssona (w latach 1016-28), który wprowadził w tym kraju chrześcijaństwo. Święty popularny był w całej Skandynawii. Sam kościół zaś najpierw należał do arcybiskupstwa Lund (obecnie Szwecja), a następnie w XVI w wraz z Bornholmem przeszedł pod władanie Danii. Pierwotnie katolicki stał się wtedy świątynia luterańską.

Romańska konstrukcja

Kościół Olsker stoi na wzgórzu wznoszącym się 112 m nad poziom morza. Powstał najprawdopodobniej jako warownia do obrony okolicy przed ewentualnymi najeźdźcami. Zgodnie z metryką zbudowano go w stylu romańskim, z nawą na planie koła z absydą i kruchtą.  Z lokalnego granitu polnego z wapiennymi ościeżnicami.

Świątynia jest najwyższą z czterech romańskich rotund na Bornholmie. Od podstawy do szczytu stożkowego dachu ma 23 m. Wnętrze nawy jest trójkondygnacyjne, stropy podpiera jedna centralnie usytuowana kolumna. Najniższe piętro rotundy pełniło funkcję sakralną, na środkowym przechowywano zapasy żywności. Najwyższe było punktem obserwacyjnymi i pełniło funkcje obronne. Otwory w murze tej kondygnacji przeznaczone były do strzelania z łuku lub procy albo rzucania kamieniami we wroga. Spadziste kryte gontem dachy dobudowano prawdopodobnie w XVI lub XVII wieku. Pierwotnie zwieńczenie wież było płaskie.

Późniejsze dodatki

Dwie zachodnie przypory zostały dodane w 1825 roku, by uratować budowlę przed zawaleniem. Wolnostojąca dzwonnica pochodzi z końca XVIII wieku. Podczas prac konserwatorskich w XX w. odkryto freski w nawie głównej i na chórze, z których najstarszy pochodzi z XIV wieku. Są jednak w bardzo złym stanie. Sześcioramienny świecznik z ok. 1600 r., pochodzi zapewne z zamku Hammershus. Ambona powstała w pierwszej połowie XVI wieku. Ołtarz i organy współczesne.

Legenda templariuszy

Inne rotundy na Bornholmie znajdują się w Nyker, Nylars i Østerlars. Wszystkie mają podobną konstrukcję.

Jedna z legend opowiada, że wszystkie wybudowali templariusze jako obserwatoria astronomiczne. Na obecność templariuszy na wyspie wskazują freski odsłonięte w rotundzie w Østerlars. Zawierają one charakterystyczne dla nich motywy. Być może więc to właśnie Bornholm jest miejscem ukrycia słynnego skarbu templariuszy?

Przeczytaj także...

Znojmo. Romańska rotunda Przemyślidów

Autorka: Barbara Górecka

Ta unikatowa budowla to jedyny w całości zachowany zabytek dawnego zamku książęcego Przemyślidów. Prawdopodobnie zbudował ją książę Brzetysław I, jako część fortyfikacji granicznej południowych Moraw.

Hanna. „Miejsce warte poznania”

Autor: Erwin Jan Kozłowski

Hanna to niewielka wioska położona na południe od Sławatycz przy drodze do Włodawy. Przy wjeździe witają nas tablice z hasłem „Miejsce warte poznania”. W logo widnieje główny zabytek wsi – kościół p.w. św. Piotra i Pawła.

Kraków. Kościół św. Barbary, mojej patronki

Autorka: Barbara Górecka

Z kościołem św. Barbary związane jest też podanie mówiące, że został on wykonany przez murarzy krakowskich, jako wotum, a do wzniesienia jego użyto cegły pozostałej z budowy kościoła Mariackiego.

Poczytaj więcej o okolicy:

Svaneke. Na wschodnim krańcu Bornholmu

Hammershus. Ruiny zamku na bałtyckim klifie

Nexø. Od połowów ryb do turystyki

Bornholm. Katamaranem z Kołobrzegu do Nexø