Jelšava
Pałac Koburgów w gruntownym remoncie
Pierwsze wzmianki o Jelšavie pochodzą z 1243 r. kiedy król Bela IV darował Filipowi i Dietrichowi Bubekom z możnego rodu Ákosów, m.in. część doliny rzeki Muráň „…aż po zamek Jelšava”. To w podzięce za ich zasługi w walkach z najazdem tatarskim.
Koło zamku powstała osada, wzmiankowana w 1271 r., gdzie mieszkali górnicy wydobywający rudy cennych metali. Kopano tu złoto, miedź oraz rudy żelaza, przetapiane w miejscowych piecach. Z końcem XIV w. Jelšava, która w międzyczasie uzyskała już częściowe prawa miejskie, stała się jednym z największych ośrodków produkcji żelaza i handlu nim w całym królestwie węgierskim.
Po wyczerpaniu się złóż metali w Jelšavie działało (w różnych okresach) od 36 do 42 cechów rzemieślniczych. Dominowały tradycyjne specjalności związane z obróbką metali (m.in. słynni byli tutejsi wytwórcy dzwonków), ale pracowali też garbarze, szewcy, kożusznicy, sukiennicy, powroźnicy i inni. Powstała tu pierwsza apteka w regionie oraz pierwsze towarzystwo sadownicze w królestwie węgierskim. Gdy odkryto złoża magnezytu i talku miasto stało się centrum wydobycia i przeróbki tych surowców.
Jelšava przez stulecia była centrum wielkiego majątku ziemskiego (tzw. Państwo Jelšavskie), którego właścicielami byli członkowie węgierskiego rodu książąt Kohárych. Posiadali oni włości obejmujące setki hektarów ziemi uprawnej, dziesiątki tysięcy hektarów lasów, szereg zamków i wielki kompleks hutniczy. Poprzez małżeństwo Ferdynanda Jerzego Koburga (1785-1851), który w 1815 roku poślubił Marię Antoninę Koháry, Jelšava stała się ośrodkiem zarządzania tym majątkiem, zwanym odtąd „państwem Koburgów”.
Główna siedziba tzw. Kasztel Koburgów, pierwotnie renesansowy z XVII wieku, przebudowany ze starszych pozostałości renesansowego klasztoru, w latach 1796-1801 znów przebudowany został przez Kohárych w stylu klasycystycznym. Obecnie jest to czworoboczna budowla z prostokątnym dziedzińcem pośrodku, o bokach dwu i trójkondygnacyjnych, krytych dachami dwuspadowymi, z dwoma narożnymi alkierzami i basztą w połowie długości jednego z dłuższych boków. Po wojnie kasztel popadł w całkowitą ruinę a od 2015 r. znajduje się w trakcie generalnej renowacji.
Warto wiedzieć
* Inne zabytki Jelšavy to klasycystyczny kościół ewangelicki z 1784 r. z wieżą z roku 1834, klasycystyczny kościół rzymskokatolicki pw. św. Piotra i Pawła z 1838 r. oraz rokokowy budynek dawnego ratusza z 1781 r.
* W okolicy znajdziemy też interesujące zabytki architektury i budownictwa ludowego m.in. w miejscowościach Špania Dolina i Hronsek.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz