Pantyr (?á????, 1225 m n.p.m.) to niezbyt wydatny szczyt w głównym paśmie Gorganów na Ukrainie. Leży w środkowej części pasma ? pomiędzy przełęczą Rogodze Wielkie (bardziej u nas znaną jako Przełęcz Legionów) a Połoniną  Czarną. Odwiedzają go najczęściej ci, którzy przemierzają grań główną Gorganów.

Poniżej szczytu, na wysokości ok. 1120 m n.p.m.  pod lasem, można odnaleźć ostatnie resztki ruin przedwojennego schroniska. Wybudowało je Przemyskie Towarzystwo Narciarskie przy udziale Towarzystwa Krzewienia Narciarstwa. Pierwszych turystów przyjęło w lutym 1935 roku. Powstało głównie z myślą o narciarzach, ale działało przez cały rok. Wybudowano je i wyposażono w stylu huculskim. W schronisku były 22 łóżka: na parterze sala wspólna z 14. miejscami, na piętrze dwa pokoje czteroosobowe. Schronisko zostało zniszczone podczas II wojny światowej.

Wspomnienie o legionach

Schronisko przyjęło imię II Karpackiej Brygady Legionów Polskich, która operowała tu w  październiku 1914 roku.  Legioniści 3. pułku piechoty wybudowali wtedy przez przełęcz Rogodze Wielkie (zwaną odtąd przełęczą Legionów) w ekspresowym tempie drogę pozwalającą na przeprowadzenie głównych sił austrowęgierskich przez Karpaty. Także przez sam Pantyr przechodziła jedna z legionowych kompanii.

Węgierskie umocnienia

Z czasów II wojny pochodzą natomiast resztki węgierskiego bunkra i okopów należących do tzw. linii św. Władysława. To szereg umocnień budowanych na nowych granicach w latach 1939-44 przez stojące po stronie hitlerowskiej Węgry.

Polskie zabytki

Ale zanim po rozpadzie Czechosłowacji przyszli na Zakarpacie Węgrzy, grzbiet główny Karpat od zakończenia I wojny światowej stanowił granice między II Rzeczypospolitą a właśnie Czechosłowacją. I z tego czasu pochodzą najciekawsze zabytki na Pantyrze: słupki graniczne z wyrytym polskim orłem i godłem Czechosłowacji. Niektóre są mało czytelne, inne wyrwane z ziemi, ale ten na szczycie zachował się w pełnej krasie.

Przeczytaj także...

Płajska Dolina. Pomnik legionów w zakarpackiej głuszy

Autor: Andrzej Węgrowicz

Zbliżamy się do rozstaja dróg i rozwidlenia szlaków. To Płajska Dolina. Prosto prowadzi droga na Sywulę, najwyższy szczyt Gorganów. W prawo wiedzie szlak na Przełęcz Legionów. Czas na odpoczynek.

Popadia. On ją zabił – ty możesz zdobyć

Autor: Andrzej Ochremiak

Mając tylko kilka dni na pobyt w górach, to właśnie Popadię postanowiliśmy zdobyć. Nie bez znaczenia była legenda, która mówi, że słynny wschodniokarpacki zbójnik Dobosz porwał piękną żonę popa i na tym właśnie szczycie – zabił.

Łopuchiw. Tu kończy się droga w Gorgany

Autor: Andrzej Węgrowicz

W górnej części wsi dajemy za wygraną. Dalej się nie da. Mamy jednak szczęście. W miejscu, gdzie nasze możliwości się skończyły – zaczyna się tutejsza rzeczywistość.

Poczytaj więcej o okolicy:

Użhorod. Dzieje twierdzy nad rzeką Uż

Użhorod. Zamek, skansen i trzy świątynie

Howerla. Niebiesko i żółto na szczycie

Mukaczewo. Losy miasteczka na Zakarpaciu