Opolszczyzna
Świat drewnianych kościołów
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Niewiele osób Opolszczyznę kojarzy z budownictwem drewnianym. Dlatego prawdziwym zaskoczeniem mogą być licznie spotykane tam kościoły.
Obecnie na Śląsku zachowało się ok. 140 drewnianych świątyń i kaplic, w tym na Opolszczyźnie prawie sto, najwięcej w północnej części województwa: w powiatach kluczborskim, namysłowskim, oławskim. Ale praktycznie rozsiane są po całym regionie. Spotyka się kościoły XV-XVI wieczne (np. Bąków pow. Kluczbork), ale najwięcej pochodzi siedemnastego i osiemnastego stulecia. Dotarłam do osiemnastu obiektów. Trudno opisywać wszystkie ? to trzeba koniecznie zobaczyć. Postaram się dać charakterystykę ogólną.
Wielkość jest bardzo różna, od całkiem dużego, jak w Baborowie (1700-02 r., pow. Głubczyce) czy Bierdzany (1711 r. pow. opolski-ziemski), po malusieńki kościółek w Miechowej (1529r. pow. kluczborski). Wchodząc należy pochylić głowę, aby niskie odrzwia nie przypomniały nam o poczuciu pokory wobec tych cudów dawnej sztuki ludowej. Przy lokalizacji kościoła w obrębie wsi nie było stałej reguły. Są budowle usytuowane w środku wsi lub na jednym jej krańcu, a czasem kilometr ? dwa za wsią, jak np. wotywny kościół z 1710 r. wystawiony po odstąpieniu zarazy w Grodzisku (pow. Olesno). Przy zakładaniu wsi na prawie lokacyjnym wydzielano grunty pod budowę kościoła i pod cmentarz. Były to przeważnie piaszczyste wzniesienia, zabezpieczające przed wilgocią i powodziami. Suchy teren sprzyjał konserwacji drewna, a wysokie położenie czyniło świątynię bardziej widoczną i lepiej słyszalny głos dzwonów.
Na Opolszczyźnie wszystkie kościoły drewniane budowane są ?na zrąb?, jedynie wieża i przybudówki mają konstrukcje słupową i to dopiero obiekty powstałe po 1742 r., kiedy Prusy zajęły Śląsk i wydały zarządzenie o oszczędzaniu drewna dla rozwoju przemysłu. Niejednokrotnie wokół kościoła budowano zadaszenie, tzw. soboty dla ochrony wiernych przed deszczem jak i lepszego odprowadzenia wód opadowych od drewnianych ścian. Dachy w większości są kryte gontem lub wiórem. Spotyka się również zabezpieczone w ten sposób ściany zewnętrzne.
Po latach kościelne i cmentarne wzgórza zazwyczaj otaczają wysokie drzewa, co czyni element krajobrazu niezwykle malowniczym. W lecie przy gęstych liściach, jedynie grupa wysokich drzew wskazuje, gdzie jest szukany przez nas obiekt.
Wszystkie kościoły do dziś pełnią swoją sakralną funkcję. Pierwotne wyposażenie świątyń było w stylu renesansu i baroku wiejskiego. Wnętrza pokrywano polichromią. Zadziwiająco duże fragmenty tejże zachowały się do dziś. Naturalnie w większości obiektów podlegały już konserwacji. Obrazy o tematyce biblijnej przeplatane są motywami roślinnymi. Liczne rzeźby, również polichromowane, zachwycają swym naiwnym wyrazem. Teraz zgodnie sąsiaduje ?stare? z ?nowym? a fakt, że są to kościoły ciągle żywe, niezmiennie pełniące swą funkcje nadaje szczególnego charakteru autentyczności. Nie ma miejsca na muzealną martwotę.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Kościół w Grodzisku (ten na zdjęciu w artykule) ma ciekawa historę, a w zeszłym roku obchodził 300-lecie. Trzy wieki temu czarna śmierć nieomal wybiła całe miasto Olesno. Ci, którzy przetrwali atak zarazy schronili się lesie koło Grodziska i modlili o ratunek do św. Rocha, specjalisty od chorób morowych. Ślubowali, ze jeśli przezyją wybuduja kościół. I tak się stało. Kościół bardzo ładny.