Jankowo
Zabytkowy spichlerz Waltera Gropiusa
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
W architekturze nie ma końca – jest tylko ciągła zmiana. Te słowa Waltera Gropiusa niech będą mottem drogi życiowej architekta, który swoje pierwsze młodzieńcze projekty realizował na Pomorzu.
W latach 1904-06 przebywał we wsi Jankowo (niem. Janikow), nieopodal Drawska Pomorskiego u swojego stryja, ziemskiego właściciela Ericha Gropiusa. I tu praktykował swoje architektoniczne zdolności. W 1906 r. stanęły zaprojektowane przez niego budynki folwarczne – spichlerz, kuźnia i pralnia.
W stylu ojczyźnianym
Pierwsze prace Waltera Gropiusa utrzymane były w tzw. stylu ojczyźnianym – Heimatstil, charakteryzującym się wykorzystaniem lokalnych, pomorskich tradycji architektonicznych, wśród których wymienić należy szachulec i spadziste dachy. Spichlerz jest jedynym obiektem z historycznej folwarcznej zabudowy, który możemy oglądać do dzisiaj. Pralnia zniknęła w latach 50. XX w., kuźnia, przebudowywana, rozebrana została w 2011 r. Spichlerz jest budynkiem unikatowym, przetrwał bowiem do naszych czasów w stanie niezmienionym. Stoi samotnie jak palec na skraju podwórza, mając „za plecami” niegdysiejszy park dworski, należący do zasobów nadleśnictwa Drawsko. Nie ma dookolnych zabudowań majątku ani dworu stryja, Ericha Gropiusa.
Po zegarze została tarcza
Budynek spichlerza jest rozczłonkowaną bryłą, zbudowaną na planie prostokąta z ryzalitem i parterowym aneksem, w którym mieściła się maszynownia i czyszczarnia. Wyróżniającym się członem budynku jest pięciokondygnacyjna wieża, będąca klatką schodową i wieżą ciśnień, co nadaje spichlerzowi wielofunkcyjny charakter. Spichlerz zbudowany został z szarej wapienno-piaskowej (silikatowej) cegły, nietynkowanej. Szczyty wieży i ryzalitu mają konstrukcję ryglową. Na ścianie frontowej przedostatniej kondygnacji wieży zamontowany był zegar o średnicy cyferblatu 95 cm. Do dziś pozostała tylko metalowa tarcza.
Spichlerz i park czekają na swój czas
Budynek wykorzystywany był jako spichlerz do lat 60. XX wieku, potem w piwnicach i dolnej kondygnacji budynku magazynowano nawozy sztuczne. Opuszczony został przez PGR w 1975 r. W 1977 r. spichlerz i park wpisane zostały do rejestru zabytków. Gmina Drawsko Pomorskie przejęła obiekt w 2004 r. i zabezpieczyła go przed dalszą dewastacją. Wzmocniono między innymi ściany i wymieniono dach pokryty współczesną dachówką karpiówką, ułożoną „w koronkę”. Zarówno spichlerz jak i park czekają na swój czas, aby ukazać się w pełnym blasku i urodzie.
Warto wiedzieć
* Walter Gropius tworzył na Pomorzu do wybuchu pierwszej wojny światowej. Do dziś stoi w regionie kilka obiektów według projektów genialnego architekta.
* Wczesne prace Waltera Gropiusa sprzed pierwszej wojny światowej charakteryzuje umocniony w tradycji architektonicznej Pomorza Heimatstil, widoczny w realizacjach kompleksu folwarcznego w Jankowie, w istniejących czworakach – budynkach mieszkalnych w Żołędowie czy w willi Metzler w Drawsku Pomorskim z 1906 r. (istnieje).
* Ok. 1910 r. projekty Gropiusa wchodzą w nurt neoklasycyzmu. Powstają wówczas m.in. dom dla robotników w Jankowie z płaskim dachem (istnieje), willa Ericha Gropiusa w Drawsku – majątek Golzengut, dwór w Miłocicach k. Miastka zaprojektowany dla Fryderyka Wilhelma von Arnim (istnieje jako budynek mieszkalny) czy budynek fabryki słodu dla rodziny Kleffel w Gudowie (w 2014 r. budynek b. krochmalni w Gudowie, wpisany do gminnego i wojewódzkiego rejestru zabytków, zrównany został z ziemią).
* Jednym z ostatnich pomorskich projektów Waltera Gropiusa i współpracującego z nim Adolfa Meyera jest wielki spichlerz zbożowy w Mirosławcu (istnieje).
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Wspaniały obiekt .
Drawsko kojarzy mi się z wojskowymi poligonami .
Spichlerz kupiła właśnie Fundacja Warsaw Bauhaus. Z tej okazji w niedzielę, 26 września 2021 roku zaprasza na spotkanie integracyjne przy Spichlerzu Gropiusa. Cykl wydarzeń odbywać się będzie od godziny 15.00. Wstęp wolny. Do Jankowa można dojechać pociągiem Przewozów Regionalnych relacji Szczecin – Szczecinek
A oto jak członkowie fundacji opisują swoje zamiary wobec budynku:
„Wzięliśmy udział w przetargu na Spichlerz Waltera Gropiusa z nadzieją na przywrócenie go zarówno społeczności lokalnej, jak i przyjezdnym, którym są bliskie idee twórcy Bauhausu. Od dawna interesuje nas partnerskie połączenie codzienności z możliwościami różnych dziedzin takich jak architektura, wzornictwo, sztuka, teatr, taniec, muzyka, rzemiosło, etnografia i muzealnictwo. Interesuje nas kontekst Bauhausu, Black Mountain College i podobnych awangardowych eksperymentów opartych na idei współtworzenia. Gdy dowiedzieliśmy, że Spichlerz zaprojektowany przez samego Waltera Gropiusa jest wystawiony do przetargu, zrozumieliśmy, że praca młodego architekta, który później stał się twórcą Bauhausu, jest najbardziej odpowiednim kontekstem do stworzenia właśnie Muzeum Architektury i Utopii.
Celem zakupu było uratowanie budynku: przede wszystkim będziemy próbować uratować obiekt
ii odbudować go, spełniając wszelkie wymagania konserwatorskie. Następnie chcielibyśmy stworzyć miejsce, które jest bliskie idei współpracy i współtworzenia różnych dziedzin sztuki i nauki.
Bardzo ważna jest dla nas współpraca lokalną społeczności i pasjonatami historii – dlatego chcemy tworzyć program otwarty do współpracy z władzami samorządowymi i lokalną społecznością np. aktywistami i działaczami propagującymi wiedzę o Walterze Gropiusie w kontekście historii architektury i wzornictwa. Bardzo nam zależy na aktywnym uczestnictwie lokalnej społeczności oraz badaczy historii w kształtowaniu wizji i programu projektu poprzez serię wspólnych publicznych spotkań i konsultacji.
Obecnie pozyskaliśmy dotację z Narodowego Instytutu Dziedzictwa na prace porządkowe wokół zabytku oraz mini-program edukacyjno-artystyczny, na który już teraz zapraszamy 26 września. Osoby, które chciałyby się aktywnie zaangażować w te działania, prosimy o kontakt pod adresem: gropius.warsawbauhaus@gmail.com.”