Kiejsze
Ewangelicki cmentarz Olędrów
Olędrzy (Olendrzy) przybyli na ziemie polskie w XVI i XVII wieku i osiedlali się wzdłuż Wisły na Kujawach, na Mazowszu i na terenach wschodniej Wielkopolski.
Pierwszymi osadnikami zwanymi Olędrami byli przybysze z Niderlandów, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi i przed biedą spowodowaną wojnami. Mieli dużą kulturę rolną i posiadali umiejętność melioracji. Z tego też powodu byli zamożni. Dzięki ich działalności powstawały żyzne grunty do wypasu bydła oraz uprawy zbóż. Olendrami zaczęto nazywać wkrótce nie tylko kolonistów narodowości holenderskiej ale również innych narodów, m.in. Niemców oraz Polaków, którzy przejęli metody gospodarowania od Olędrów. Dlatego osadnictwo olęderskie wyróżniają kwestie prawne a nie narodowościowe, religijne czy gospodarcze.
Na szczególnych prawach
Olendrami nazywano z czasem wszystkich kolonistów lokowanych na prawie olęderskim z którego wynikały znaczne przywileje, takie jak wolność osobista, wieloletnia bądź wieczysta dzierżawa gruntów i możliwość ich dziedziczenia przez spadkobierców. Ich potomkowie w znacznej części polonizowali się.
Kiejsze, gdzie znajduje się cmentarz ewangelicki, to wieś w gminie Babiak w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim. Dziś niewielka wioska liczy sobie około 90 mieszkańców. Okolice Babiaka zostały zasiedlane przez osadników przybyłych głównie z Prus Wschodnich i Zachodnich w drugiej połowie XVIII wieku. Około roku 1770 powstawały wsie Kiejsze, Lipie Góry, Kaczyniec. Grunty darował osadnikom i udzielił pomocy w budowie pierwszego kościoła Bonawentura Raczyński, właściciel dóbr Ozorzyn.
Miejscowi protestanci podlegali parafii z siedzibą w Babiaku, istniejącej od roku 1796. Była to pierwsza parafia ewangelicka założona na Kujawach. Obecny kościół ewangelicki w Babiaku wybudowano jednak dopiero w roku 1823, a dziś służy jako sklep spożywczy.
Wspomnienie po Olędrach
Wkrótce Kiejsze stały się siedzibą kantoratu (parafii) a wspólnota posiadała własną salę modlitwy i szkołę. W roku 1921 Kiejsze miały 137 mieszkańców, w tym 63 ewangelików.
Cmentarz w Kiejszach posiadał ogrodzenie, bramę i furtkę. Do dziś zachowały się fragmenty bramy w postaci ruin słupów ceglanych. Na słupku furtki umieszczono napis rozpoczynający się od słów „memento mori” i rok 1934. Prawdopodobnie w tym roku wybudowano bramę, bo niektóre nagrobki są starsze. Wszystkie czytelne nazwiska na nagrobkach pisane są po niemiecku, co tylko świadczy o tym że zmarli byli Olędrami. Nazwiska zachowane na nagrobkach to Ziemer, Zimmer, Kuhn, Klass, Schmidt, Kroll, Ptazer, Nikolaj, Mertin, Peltzer, Wendlant i inne. Większość nagrobków pozostaje bezimiennymi. Ostatnie pochówki pochodzą z roku 1945. Olędrzy wyjechali i dlatego porzucone cmentarze chylą się ku ruinie, zaś niektóre kościoły ewangelickie stoją puste, pozostałe zaadaptowały parafie katolickie lub inne kościoły. Albo – jak w Babiaku – mają inne przeznaczenie.
Na ratunek zabytkom
Obecny stan cmentarza zawdzięczamy pracy wolontariuszy którzy usunęli zarośla, oczyścili i naprawili nagrobki. Prace porządkowe wykonano pod przewodnictwem Stowarzyszenia Frydhof i parafii ewangelicko-augsburskiej z kościołem pw. Św. Ducha w Koninie.
W roku 2016 na cmentarzu odbyło się nabożeństwo ekumeniczne z udziałem proboszczów parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie i rzymskokatolickiej w Dębnie Królewskim, o czym informuje stojąca na cmentarzu tablica.
Dodaj komentarz