W takiej oprawie kościół bernardynów spełniał przez wieki zarówno funkcję sanktuarium jak też jednego z głównych kościołów prowincji zakonnej. W wareckim klasztorze mieściło się też studium zakonne: filozofii, teologii i retoryki. Miała też Warta jedną z lepszych obsad kaznodziejskich, co owocowało zwłaszcza w okresie reformacji. Bracia prowadzili również szkołę oraz seminarium nauczycielskie. Po upadku powstania styczniowego carskie władze ograniczyły do minimum działalność konwentu uznając go za klasztor etatowy, do którego zwożono braci z innych miejsc. Ostatecznie kasata nastąpiła w 1898 r., a klasztor zamieniono w szpital psychiatryczny. Bernardyni wrócili w 1929 r. odzyskując kościół oraz część budynku klasztornego i ogrodu. Niestety, ponownie zostali usunięci w okresie okupacji niemieckiej. Powrócili jednak w 1945 roku i pozostają jak dawniej gospodarzami tego miejsca.

Po sąsiedzku

Kilkadziesiąt metrów od kościoła bernardynów zobaczymy mniejszy i skromniejszy kościół sióstr bernardynek. Początki żeńskiej gałęzi zakonu w Polsce wiążą się z pobytem i działalnością św. Jana Kapistrana w latach 1453-54. W pobliżu zakonów męskich powstawały żeńskie wspólnoty tercjarskie, które były pod ich opieką. Przy wareckim klasztorze istniały liczne bractwa, a żeńska kongregacja tercjarska powstała w 1493 złożona z panien i wdów. Jedna z nich Dorota Kurska, wdowa po wójcie w 1538 przyjęła habit i złożyła śluby dając początek wspólnocie zakonnej. Wspólnota początkowo mieszkała w drewnianym klasztorze i kościele, który niestety kilkakrotnie płonął. Dzięki ofiarom mieszczan w 1770 roku wybudowano świątynię murowaną, ale i ta spłonęła od uderzenia pioruna w 1955 roku. Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła i św. Józefa odbudowali bernardyni, przekazali do niego 3 swoje ołtarze barokowe i przywrócili do kultu. W 1984 roku siostry bernardynki  wróciły do miejsca, które musiały opuścić w 1898 roku. Przywiozły ze sobą z Wielunia cudowny krucyfiks, który należy do pierwotnego wyposażenia kościoła. Zobaczymy go w bocznym prawym ołtarzu, ołtarz główny poświęcony jest św. Józefowi.

Sto (prawie) lat szpitala

Budynki klasztorne, które stopniowo przejęły siostry, podobnie jak klasztor bernardynów, służyły od 1908 do 2001 szpitalowi psychiatrycznemu. Szpital ten został założony przez polskiego lekarza psychiatrii urodzonego w Warcie dr. Witolda Łuniewskiego (1881-1943). Tablicę poświęconą temu wybitnemu specjaliście znajdziemy na jednej z kamienic przy rynku, gdzie przyszedł na świat. Sam szpital doświadczył tragicznych wydarzeń w 1940 roku, kiedy to hitlerowcy wymordowali ok. 500 chorych.

Przeczytaj także...

Piotrków Trybunalski. U bernardynów na Łysej Górce

Autor: Cezary Rudziński

Bernardyni pojawili się w Piotrkowie najpierw w ostatnim 30-leciu XVI wieku jako kwestorzy z Warty, którzy wygłaszali kazania i zbierali ofiary pieniężne. W mieście były już wówczas klasztory pijarów, dominikanów oraz żeński dominikanek.

Łuck. Liczne świątynie wielu religii

Autor: Cezary Rudziński

Część z łuckich świątyń nie istnieje, lub zachowały się z nich tylko fragmenty. Na miejscu jednych wznoszono kolejne, a dzieje niemal każdej z nich, to barwna, ciekawa historia.

Warta. Warto wpaść do miasta nad Wartą

Autor: Erwin Jan Kozłowski

Dzisiejsza Warta zachowuje nadal średniowieczny układ miasta z wydłużonym rynkiem i odchodzącymi od niego ulicami. Część domów i jatki przy rynku pochodzą z XIX wieku. Także ratusz z 1842 r. odbudowany został po wojennych zniszczeniach.

Poczytaj więcej o okolicy:

Piotrków Trybunalski. Osiem wieków kolebki parlamentaryzmu

Łodź. Jedyna w swoim rodzaju: ulica Piotrkowska

Joachimów-Mogiły. Cmentarz żołnierzy dwu wojen

Sieradz. W skansenie wspominam dawne dni