Białystok
Siedziba podlaskich masonów
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Ładny, zadbany XIX-wieczny budynek przy ul. Kilińskiego 16 w Białymstoku był do niedawna siedzibą Książnicy Podlaskiej. Ale warto wiedzieć, że był on kiedyś centrum białostockich masonów.
Masoneria, inaczej wolnomularstwo to ruch, jaki pojawił się pod koniec XVII wieku w Szkocji i Anglii i szybko stworzył bardzo rozbudowaną sieć organizacyjną w całej Europie. W Polsce pierwszą lożę masońską założono w Warszawie w 1721 roku, a wolnomularstwo zyskiwało u nas wielu zwolenników.
Polscy magnaci
Pół wieku trzeba było, by zawędrowało i do Białegostoku, niewielkiego wtedy miasteczka skupionego wokół dworu Branickich. Być może inicjatorem był sam hetman Jan Klemens Branicki, być może jego przyjaciel wojewoda mazowiecki Andrzej Mokronowski, jeden z najaktywniejszych masonów w Rzeczypospolitej. Pierwsza loża nazywała się ?Przyjaźń?, a jej siedziba nie jest znana. Bardzo szybko została ona rozwiązana z nieznanych bliżej przyczyn. Zastąpiła ją loża ?Złoty Pierścień?.
Pruscy oficerowie
W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, Białystok trafił pod panowanie Prus. W 1804 r. zawiązali oni lożę ?Zum Goldenen Ring? (Pod Złotym Pierścieniem). Jej członkami byli pruscy oficerowie i urzędnicy. To oni, na miejscu dawnej wozowni Branickich zbudowali budynek, który oglądamy dziś. I ulokowali w nim swą siedzibę. Loża istniała do 1807 roku, kiedy to na mocy traktatu w Tylży Białystok trafił pod panowanie rosyjskie. A w Rosji od 1792 roku wolnomularstwo było zakazane.
Carskie niekonsekwencje
Dobre czasy wróciły po kongresie wiedeńskim (1815 r.). Car Aleksander I przychylny był masonom, nawet sam stał się jednym z nich. Tak samo jak jego brat, wielki książę Konstanty. Wolnomularstwo znów stało się modne, loża odrodziła się także w Białymstoku i przywołała dawną nazwę nastąpiło to w 1818 roku. Przewodniczącym loży został wspomniany wcześniej Feliks de Michelis. Żeby być wiernymi tradycji, masoni znów przyjęli nazwę ?Złoty Pierścień? i zaczęli się spotykać w zbudowanym przez Prusaków budynku. Car jednak przestraszył się rozrostu tajnych stowarzyszeń. W 1822 roku zakazał działalności masonów i białostocka loża się rozwiązała.
Warto wiedzieć
Budynek został zniszczony w 1944 roku, a w 1952 roku odbudowano go według projektu architekta Stanisława Bukowskiego. Od 1954 roku do niedawna był siedzibą biblioteki.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz