Warka
Bohaterowie, piwo i jabłka
Prawa miejskie Warka otrzymała – nie zachował się ani dokument, ani wiarygodna jego data – między rokiem 1284 a1321. I rozwijała się głównie jako miasto browarów i handlu piwem. Przewożono je łodziami Wisłą do Warszawy. Świadczą o tym m.in. zapisy z warszawskiej komory celnej. Drugą specjalnością tutejszego rzemiosła stało się szewstwo i w ogóle branża skórzana. Zachowały się m.in. oryginały królewskich przywilejów dla tutejszego cechu. Ówczesne miasto było bardziej rozległe niż współczesne. Jego rynek był w miejscu, w którym obecnie znajduje się stary cmentarz.
Siedem kościołów
Było w nim aż 7 kościołów: św. Anny przy rynku, fara, kościoły klasztorne dominikanów i franciszkanów, św. Barbary, św. Leonarda i Świętego Ducha. Do dzisiaj zachowały się, po odbudowach i przebudowach, dwa: Św. Mikołaja Biskupa z lat 1623-35 i MB Szkaplerznej, dawniej klasztornego franciszkanów, z lat 1630-1730. Więcej na temat dziejów miasta można dowiedzieć się oglądając stałą wystawę „Warka. Miasto dotknięte historią” w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. Ale ono jest tak ciekawe i ważne, że zasługuje na osobną relację.
Co więc spowodowało, że tak świetnie rozwijające się miasto tak bardzo podupadło? Przede wszystkim klęski: pożary i wojny. Pożoga w 1616 roku obróciła jego drewnianą zabudowę w wielkie pogorzelisko. Według ówczesnych naocznych świadków w kościele, nie wymienionym jednak z nazwy, spłonęły nie tylko wszystkie ołtarze, ale także zniszczeniu uległy jego dzwony. A nie był to przecież jedyny kataklizm. Tragiczne dla miasta były też konsekwencje zwycięstwa wojsk polskich nad Szwedami pod Warką w roku 1656. Szwedzi, wycofując się, zajęli a następnie spalili miasto. Co oczywiście zahamowało jej rozwój. Po rozbiorach od 1795 r. Warka znalazła się w zaborze pruskim. Później, od 1807 do 1815 r., należała do Księstwa Warszawskiego, a po Kongresie Wiedeńskim do Królestwa Polskiego.
Zniszczenia w latach II wojny światowej
Podczas powstania styczniowego toczyły się w okolicy potyczki z wojskami rosyjskimi, bez istotnych jednak konsekwencji dla Warki. Dramatem okazały się natomiast lata II wojny światowej. Już w listopadzie 1940 r. Niemcy otworzyli tu getto a potem około 2800 mieszkańców wymordowali w 1941 r. w obozie zagłady w Treblince. 23 sierpnia 1944 roku nad Warką pierwszą powietrzną walkę z niemieckim lotnictwem stoczył I pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”.
W trakcie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim miasto zostało niemal całkowicie zniszczone. Jego odbudowa po II wojnie światowej przyczyniła się do powstania tu przemysłu. Przede wszystkim Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego i Fabryki Urządzeń Precyzyjnych. A, jak już wspomniałem, w roku 1968 powstał duży browar.
Rynek i pomniki
Centrum obecnego miasta stanowi obszerny rynek, na którym odbywają się liczne imprezy, m.in. obchody Światowego Dnia Jabłka. Na jego południowej pierzei stoi ratusz. To dwukondygnacyjny klasycystyczny budynek wzniesiony w roku 1805 według projektu Hilarego Szpilowskiego. W jego pobliżu znajduje się budynek straży pożarnej z wysoką wieżą oraz posągiem św. Floriana. Zaś przed ratuszem stoi, od 2011 roku, jedyny na świecie konny posąg Stefana Czarnieckiego. Od 1956 r., gdy obchodzono 300. Rocznicę Bitwy pod Warką, rynek też nosi nazwę placu Stefana Czarnieckiego.
Pomnik ten jest jednym z pięciu w mieście. Innym dużym, przy rondzie Jana Pawła II, jest „Widelec” – tak nazywany ze względu na kształt ogromnego widelca skierowanego ku chmurom. To jeden z elementów, obok samolotu Mig-15 z numerem bocznym 026, upamiętniających wspomnianą już walkę powietrzną oraz wszystkich lotników polskich walczących na frontach II wojny światowej.
Wareccy krajanie
W innych miejscach stoją dwa pomniki urodzonych w Warce naszych bohaterów narodowych. To pomnik Kazimierza Pułaskiego (1745-79), bohatera polsko-amerykańskiego, nadnaturalnej wielkości, stojącego z mieczem przed wejściem do parku w pobliżu muzeum jego imienia. Wykonany został w roku 1979 według projektu Kazimierza Danilewicza (1927-2013). I pomnik Piotra Wysockiego (1797-1857), bohatera Nocy Listopadowej 1830 r. Również w stojącej postaci, odsłonięty w roku 2007 według projektu Andrzeja Bernera. Z zaliczanych do wartych obejrzenia w Warce wspomnę jeszcze od Dworku na Długiej, obecnej siedzibie gminnej instytucji kultury.
Dodaj komentarz