Przy drodze 801, tuż za popularnym wśród warszawiaków letniskiem Wilga stoi przy drodze pomnik. Po jego poetyce widać, że postawiono go w latach peerelu.

Upamiętnia on ważny epizod dużej operacji z czasów II wojny światowej, nazwanej przez historyków walkami o przyczółek warecko-magnuszewski. Miała ona miejsce w sierpniu 1944 roku, a jej celem było zdobycie terenu na lewym, zachodnim brzegu Wisły, który stałby się punktem wyjścia do dalszej ofensywy, na Warszawę. Przyczółek zdobyto, ofensywy nie było.

Trochę o historii

W pierwszych dniach sierpnia oddziały armii radzieckiej zajęły teren szeroki na ok. 44 km, który zawierał się między Pilicą a Radomką. Sięgał od 6 do 15 km w głąb terytorium wroga. Posiadanie przyczółka pozwalało wojskom radzieckim oskrzydlić warszawskie zgrupowanie wroga, dlatego Niemcy bronili się zaciekle. Wojska radzieckie zostały więc wzmocnione siłami 1 armii WP. Polscy saperzy pod silnym ogniem zbudowali przez Wisłę most tzw. kombinowany, na podporach stałych i pływających. Czas budowy był imponujący – 58 godzin. Most miał 894 m długości, 4,5 m szerokości i nośność 16 ton. Było to pierwsze tego rodzaju dzieło polskich saperów a przeprawa na przyczółek warecko-magnuszewski stała się jedną z ważniejszych operacji, w jakich uczestniczyła 1 armia WP w czasie II wojny światowej. Do tego wojennego epizodu należała także utrwalona w serialu o czterech pancernych bitwa pod  Studziankami. Już po drugiej stronie Wisły.

W styczniu  1945 roku z przyczółka warecko-magnuszewskiego ruszyła ofensywa styczniowa, w wyniku której Niemcy wycofali się z pustej już Warszawy a armia radziecka dotarła do Odry.

Pomnik z polnego kamienia

Pierwszy pomnik saperów stanął tu w 1956 r.  Rzecz tłumaczyły dwie tablice. Na głównej, z orłem,  napisano:

W tym miejscu w dniach 12-15 sierpnia 1944 r. saperzy 1 Armii WP wybudowali most długości 915 metrów nośności 16 ton zabezpieczając przeprawę oddziałów polskich i radzieckich walczących  na przyczółku  warecko-magnuszewskim z hitlerowskim okupantem.

Na drugiej tablicy, z odznaką saperską, wymieniono jednostki, które zbudowały most i zabezpieczały przeprawę oddziałów 1 Armii WP.

Pomnik na miarę czasów

W latach 70. ub. wieku Wilga stała się popularnym letniskiem. Zainstalował się tu nawet ośrodek wypoczynkowy kancelarii premiera. Na polecenie ówczesnego prezesa rady ministrów Piotra Jaroszewicza poprawiono drogę (do dziś przez starszych zwana „jaroszewiczówką”), porządkowano okolicę. W 1978 r. stary nieokazały pomnik wymieniono na nowy. Ten stoi do dziś. Wysoki na ponad 10 m, wykonany z piaskowca. Na głowicy pomnika umieszczono orły I Armii WP i  współczesne pomnikowi orły WP (na tarczy amazonek, bez korony). Boki zdobiły odznaki saperskie, a na froncie napisano:

Chwała żołnierzom Armii Radzieckiej i I Armii Wojska Polskiego, bohaterom walk wyzwoleńczych nad środkową Wisłą. 1-VIII-1944 r. 8 Armia Gwardii sforsowała Wisłę i uchwyciła przyczółek pod Magnuszewem. Na ten przyczółek 9 i 10 sierpnia 1944 r. przeprawiły się 3 dywizja piechoty im. R. Traugutta i I Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte. W tym rejonie w dniach 12-15 VIII  1944 r. saperzy I Armii Wojska Polskiego zbudowali most długości 894 m i nośności 16 t osłaniany przez polską i radziecką artylerię przeciwlotniczą. Służył on do przeprawy 2 Dywizji Piechoty im. H. Dąbrowskiego i innych jednostek I Armii WP oraz oddziałów radzieckich walczących na przyczółku magnuszewskim, a także wojsk rozpoczynających wielką ofensywę styczniową 1945 r. Cześć zwycięzcom w walce z hitlerowskim najeźdźcą, bohaterskim wyzwolicielom Polski.

Przeczytaj także...

Stare Łysogórki. Siekierkowski Cmentarz Wojenny

Autorka: Halina Puławska

Cmentarz Siekierkowski kryje tych, którzy padli na polach i w odmętach Odry podczas jej forsowania i dalej na szlaku bojowym prowadzącym na Berlin. Zginęło około dwóch tysięcy polskich żołnierzy.

Mniszew. Skansen Czterech Pancernych

Autor: Andrzej Węgrowicz

Pod Studziankami, na dawnym polu bitwy stoi czołg-pomnik, prawie „Rudy”. Miejsce ładne, na skraju Puszczy Kozienickiej. Opodal wieża widokowa, z której – ponad koronami drzew – popatrzymy na dawne pole bitwy.

Kraków. Cmentarz Wojskowy na Rakowicach

Autorka: Barbara Górecka

Początkowo było tu 10 kwadratowych kwater, na których chowano żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, oraz członków ich rodzin. W latach trzydziestych ubiegłego wieku teren cmentarza poszerzono.

Poczytaj więcej o okolicy:

Radom. Łucznik, czyli w fabryce broni

Górzno. Spichlerz jakich mało

Czersk. Gród zielonego smoka Wywerny

Opactwo. Co zostało z fundacji Sieciecha