Strzyżew
Dwór w krainie Chopina
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Dwór Strzyżew nad rzeką Utratą należy do cennych zabytków budownictwa dworskiego. Ta barokowa budowla z parkiem położona jest w krainie Chopina.
Leży na skraju Kampinoskiego Parku Narodowego, w odległości 33 km od granic Warszawy i 2 km od Żelazowej Woli. Zbudowana została na skraju wysokiego brzegu Utraty, między rzeką i historycznym Traktem Królewskim, którym kolejni władcy Polski podróżowali od XII wieku. Od 1964 r. znajduje się na liście zabytków, chociaż nie zapobiegło to dewastacji, w rezultacie której stała się niemal ruiną odbudowaną przez obecnych właścicieli: Dorotę i Arkadiusza Grzegorczyków, oczywiście pod nadzorem konserwatora zabytków. Więcej o dziejach i współczesności tego dworu można się dowiedzieć się z publikacji. ?Strzyżew. Dwór w krainie Chopina. Dawniej i dziś?. Stanowi ona bogato ilustrowaną broszurę poświęconą nie tylko temu zabytkowi, ale również innym budowlom i ciekawym miejscom położonym przy trakcie z Warszawy do Żelazowej Woli.
Dawne dzieje majątku
Historia dawnego majątku szlacheckiego, sięga XII w. Chociaż przytoczone zapisy dotyczące strzyżewskich włości sięgają dopiero XVI w., kiedy to ich właścicielem był Paweł ze Strzyżewa, cześnik sochaczewski. Dwór z tamtych czasów nie zachował się. Majątek natomiast ulegał rozdrobnieniu.
W XVII w. panem na tych włościach był Mikołaj Łayszczewski, pełniący kolejno kilka funkcji, w tym sędziego sochaczewskiego, a przez ostatnie 10 lat życia (1645-55) sochaczewskiego kasztelana. To on w 1639 r. pożyczył od kapituły łowickiej 10 tys. ówczesnych złotych, a w trzy lata później kolejnych 5 tys. Co było ciekawą formą obejścia prawa, które zabraniało kapitule kupowania dóbr szlacheckich. Mogła jednak, będąc faktycznie właścicielem Strzyżewa, wydzierżawić dwór i ziemie jej formalnemu właścicielowi oraz pobierać z tego tytułu procenty od pożyczki.
W kieszeni u kanoników
Skończyło się to zresztą dosyć niezwykłym konfliktem. Gdy ? zacytuję ? ?W 1683 r. po należność za dzierżawę Strzyżewa zgłosiło się dwóch kanoników łowickich. Maciej (Łayszczewski) wraz z żona Anną oraz chłopami ze Strzyżewa, a także okolicznymi szlachcicami urządzili najazd zbrojny na kanoników?. Sprawa trafiła do sądu, Łayszczewski ją przegrał, kapituła wydzierżawiła dobra Aleksandrowi Kowalczewskiemu. Który je wykupił, nazwał ?dobrami dziedzicznymi?, ale później z nieznanych powodów sprzedał.
Współczesne dzieje dworu zaczęły się jednak dopiero w połowie XVIII w. Ówcześni właściciele majątku, ród Zembrzuskich, zbudowali nowy dwór barokowo-klasycystyczny i otoczyli go parkiem krajobrazowym. Pomijam kolejnych właścicieli, gdyż odnotowania wart jest tylko pożar, w 1805 roku wsi, a w roku następnym, na skutek działań wojsk napoleońskich, zniszczenie wszystkich zabudowań dworskich, po których dobra wystawiono na sprzedaż. W 1827 r. majątek Strzyżew liczył 15 domów i 133 mieszkańców.
Chopinowskie uzasadnienia
Z innych ciekawych faktów wspomnę o tym, że w latach 1842-55 właścicielem Strzyżewa był Adam Lasocki z Brochowa. Jego żona Kunegunda skoligacona była ze Skarbkami, a jej rodzona siostra Barbara Wodzińska babką Marii, miłości młodego Fryderyka Chopina. To zresztą nie jedyny tamtejszy wątek chopinowski, gdyż syn Adama i Kunegundy, Michał Lasocki, ożenił się w 1816 r. z Antoniną Łączyńską, uczennicą Mikołaja Chopina, ojca Fryderyka, w czasach, gdy był on guwernerem Łączyńskich.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz