Gostyń to dziś małe, czyste i spokojne miasteczko wielkopolskie, ale historię miał burzliwą. Pierwsze o nim wzmianki pochodzą z XIII wieku i są związane z budową kościoła pw. Św. Małgorzaty. Założony jako miasto prywatne należał najpierw do Łodziów, następnie do rodziny Gostyńskich.

W XVI wieku Jan Gostyński ? właściciel miasta czynnie włączył się w ruchy reformacji; określany był mianem ?wojującego? heretyka. Za jego przyczyną wypędzono księży z kościoła św. Małgorzaty, a świątynię przejęli luteranie. Tenże Jan 15 VI 1565 r. zwołał w farze słynny zjazd różnowierców.

Burzliwe dzieje miasteczka

Po śmierci Jana Gostyńskiego katolicy podjęli starania o odzyskanie kościoła. Stosowano różne metody łącznie z podpiłowaniem ambony, która runęła podczas kazania luterańskiego pastora. Sprawę ostatecznie załatwił wyrok sądu przywracający budynek katolikom. Nie łatwiejszy dla Gostynia był wiek XVIII, kiedy to przez miasto przechodziły i stacjonowały wojska rosyjskie, szwedzkie, saskie i pruskie, a wszystkie domagały się kontrybucji. W końcu wieku miasto nawiedziła zaraza. ?Morowe powietrze? zabrało większość mieszkańców. Wiek XIX przyniósł wielki pożar (1811 r.) Po tym kataklizmie miasto już nie wróciło do dawnej świetności.

Kościół farny p.w. św. Małgorzaty

Od zarania Gostynia towarzyszył mu kościół św. Małgorzaty. Jako parafia pierwszy raz wymieniany jest w dokumentach z 1310 r. Początkowo jednonawowa świątynia z upływem czasu była rozbudowywana. W połowie XV w. dodano nawy boczne i prezbiterium, w XVI w. wieżę, kruchtę i kaplicę św. Anny, a w XVIII  mur z bramą. Obecnie kościół jest trójnawowy, późnogotycki z elementami wcześniejszymi. W ołtarzu głównym obraz z 1640 r. szkoły flamandzkiej.

Sanktuarium na Świętej Górze

W odległości ok. 1,5 km od centrum Gostynia na Świętej Górze znajduje się barokowy zespół klasztorny z Bazyliką Mniejszą oo. Filipinów. Już w XV wieku w drewnianej kapliczce czczono rzeźbę Piety i Krucyfiks, a miejsce słynęło z wielu uzdrowień. Najbardziej znane jest uzdrowienie z paraliżu w 1495 r. niejakiego Krzyżanowskiego. W 1668 r. Adam Konarzewski sprowadził na Świętą Górę zakonników z Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri. Klasztor jest w ich posiadaniu do dziś, z przerwą na okres kasacji wszystkich zakonów na terenie Prus (był to zabór pruski). Barokowy kościół ufundował Adam Konarzewski w latach 1675-98 jako wotum. Po śmierci fundatora żona i córka dokończyły dzieło.

Architektura Bazyliki Mniejszej na Św. Górze

Świątynia p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny i św. Filipa Neri wzorowana jest na weneckiej bazylice Santa Maria della Salute, a architekci sprowadzani z Włoch. Budowla wzniesiona jest na planie koła. Dominującym akcentem całości jest posadowiona w latach 1726-28  kopuła z latarnią, ponoć największa w Polsce. Rozmiary  istotnie imponujące: średnica 17 m, wysokość 50 m, a wysokość latarni 10 m. Polichromię kopuły wykonał w 1746 r. Jerzy Wilhelm Neuherotz. Nawa boczna z sześcioma kaplicami otacza wnętrze na planie koła. W ołtarzu głównym (1723-26) znajduje się cudowny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Nie mniej cenne jest pozostałe wyposażenie Bazyliki np. organy (1766-68), ambona wsparta na postaci Murzyna z 1756 r.

Zabudowania klasztorne wybudowano w latach 1732-36. W czasie wojny siedmioletniej i innych kataklizmów nawiedzających sąsiedni Gostyń klasztor nie ucierpiały. Obecny wysoki standard utrzymania zabytku przynosi zaszczyt zakonnikom. Święta Góra jak kiedyś i teraz jest miejscem pielgrzymowania wiernych.

Przy okazji warto zobaczyć

Romańsko-gotycko-barokowy zespół klasztorny benedyktynów w Lubiniu  (ok. 30 km). Jako ciekawostkę warto dodać, że tędy przebiega Wielkopolska Droga św. Jakuba, która jest odcinkiem szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.

Przeczytaj także...

Wysowa. Cerkiewka na Świętej Górze Jawor

Autorka: Barbara Górecka

Nad Wysową wznosi się Góra Jawor (723 m n.p.m.). Jej nazwa wywodzi się od porastających zbocza wysokich, dochodzących do 30 metrów i żyjących nawet 300 lat drzew z rodziny klonowatych. Zwana jest ona Świętą Górą Jawor.

Kalisz. Szlak dla pielgrzymów

Autor: Waldemar Rusek

Na szczególną uwagę zasługuje obraz Świętej Rodziny w kolegiacie, do którego przybywają pielgrzymki. Wierni otaczali obraz coraz większym kultem, aż w roku 1770 prymas Polski uznał go za cudowny...

Přibram. Święta Góra, ważne sanktuarium maryjne

Autor: Cezary Rudziński

Świętą Górę kolo Przybramia odwiedzają, poza terminami pielgrzymek, przede wszystkim chyba turyści. Bo jest to rzeczywiście wspaniały zespół nie tylko sakralny, ale i architektoniczny.

Poczytaj więcej o okolicy:

Marchwacz. Pałac na wielkopolskiej wsi

Gołuchów. Do powozowni na spotkanie z lasem

Nowe Skalmierzyce. Dworzec przy dawnej granicy

Kalisz. Zwiedzamy remizę strażacką