Krosno
Skarby we wnętrzu fary
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Spośród sześciu krosnieńskich zabytkowych kościołów: bazyliki kolegiackiej św. Trójcy, franciszkanów, św. Wojciecha, kapucynów, NMP Królowej Polski i kaplicy Emaus, najstarszymi i najcenniejszymi są pierwsze dwa.
Fara p.w. Trójcy Świętej, od 2004 roku bazylika mniejsza, gdyż do tej godności podniósł świątynię papież Jan Paweł II, który w niej był odwiedzając Krosno, pierwotnie była gotycka i powstała w połowie XIV w. Stopniowo dobudowywano do niej kaplice. Od strony północnej najpierw, przed rokiem 1402, św. Anny, a następnie, przed 1448 r. św. Wojciecha. Od strony południowej natomiast przed 1446 r. Bractwa NMP, nazywanej Bracką, obecnie MB Szkaplerznej oraz przed 1512 r. św. św. Piotra i Pawła. Świątynię przebudowano i rozbudowywano kilkakrotnie. W sposób istotny w latach 1638-1646 z inicjatywy i za pieniądze miejscowych patrycjuszy pochodzenia szkockiego, Portiusów. Wnętrze kościoła przeobrażono wówczas z gotyckiego w manierystyczne. Sklepienie nawy głównej wymieniono na kolebkowe z lunetami, a kaplice boczne na kolebkowo ? krzyżowe. Dodano też kościołowi wczesnobarokowe szczyty. Kaplicę św. św. Piotra i Pawła przebudowano na nekropolię rodu Portiusów. Wnętrze fary ? czytam w obszernej informacji umieszczonej na tablicy stojącej obok wejścia do bazyliki, z której korzystam pisząc o niej i jej wyposażeniu ? uchodzi powszechnie za jedno z najbogatszych i najlepiej zachowanych sakralnych wnętrz w Małopolsce.
Artyści polscy i włoscy
I dalej: Nagromadzone w nim dzieła sztuki dawnej są z jednej strony materialnym świadectwem patronatu artystycznego krośnieńskiego mieszczaństwa, okolicznej szlachty i duchowieństwa, z drugiej zaś potencjału artystycznego miejscowych twórców. Bo to oni głównie, dodam, malowali obrazy, wykonywali ołtarze, rzeźby, ambonę i chór, obok ? lub ucząc się ? od artystów włoskich. Przez snycerzy krośnieńskich wykonany został m.in. w latach 30-tych XVII w. ołtarz główny z obrazem ?Adoracja Trójcy Świętej i Matki Bożej przez Wszystkich Świętych?, namalowanym zapewne przez Tomaso Dolabellę. Wczesnobarokowe tabernakulum w kształcie ośmiobocznej centralnej kaplicy kopułowej wykonał najprawdopodobniej miejscowy snycerz Teodor Dygman. Jako szczególnie cenne wymieniane są m.in.: gotycka grupa Pasji na belce tęczowej, z około 1420 r., z warsztatu krakowskiego i późnogotycki obraz z ok. 1480 r. przedstawiający koronację NMP. Obok nich tablica epitafijna biskupa przemyskiego Stanisława Tarły (? 1544) oraz marmurowy nagrobek Jana Skotnickiego (? 1621, był on prototypem Rejenta Milczka z fredrowskiej ?Zemsty?), i renesansowo-manierystyczne stalle. A także wiszące nad nimi trzy duże obrazy z połowy XVII w. i wiele innych.
Kaplica Portiusów
Wykonane w latach 90-tych XVII w. barokowo nastawy ołtarzowe oraz późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 1520 r. przeniesione zostały tu ze zburzonego w 1807 r. kościoła jezuitów. Cenne jest wyposażenie kaplicy Portiusów, pochowanych w niedostępnej krypcie pod jej posadzką. Na jej ścianach wiszą namalowane na blasze portrety Anny z Hesnerów Portiusowej (? 1648), Wojciecha Roberta Portiusa (? 1661) i jego brata Tomasza (? 1676). W kaplicy MB Szkaplerznej zachowały się fragmenty wczesnorenesansowych malowideł sakralnych z 1541 r. Bogate, kapiące od pokrywającego je złota, są ołtarze boczne bazyliki. Zwracająca uwagę manierystyczna ambona oraz, w sumie kilkadziesiąt innych obrazów i malowideł na ścianach, a także cynowa chrzcielnica. Zauważyłem również kilka tablic upamiętniających wybitnych Polaków. M.in. Tadeusza Kościuszkę ufundowaną przez społeczeństwo Krosna w stulecie Insurekcji 1794 r. i Jana Pawła II.
Dodaj komentarz