Nowa Kościelnica
Najstarszy dom w Polsce

Autor: Piotr Olszak
Wyróżniającym się we wsi budynkiem jest olbrzymi dom z wystawką znajdujący się na południowym jej krańcu. Jest to dom bardzo stary, najstarszy w Nowej Kościelnicy i jeden z najstarszych na Żuławach, a tym samym i w Polsce. Pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku.
fot: Piotr Olszak
Nowa Kościelnica. Najstarszy dom w Polsce
Wydaję się jednak, że pierwotnie był to dom podobny do tego z Oruni i dopiero później dostawiono do niego skrzydło zachodnie wieńcowe. Jest to zatem dom bardzo stary, najstarszy w Nowej Kościelnicy i jeden z najstarszych na Żuławach, a tym samym i w Polsce.
To już 10 lat! Materiał został zamieszczony w naszym portalu ponad dekadę temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Wieś położona jest na południe od trasy nr 7 Warszawa-Gdańsk, kilka kilometrów na wschód od mostu w Kiezmarku. Dominuje tu tradycyjna zabudowa, wśród której zachowało się wiele budynków drewnianych.

Większość z nich to proste chałupy z dwuspadowymi dachami i bogatym detalem snycerskim. Domy takie budowano zazwyczaj w okresie międzywojennym. W Nowej Kościelnicy zobaczymy także dwa imponujące domy z wystawką podcieniową. Pierwszy z nich został wybudowany przez Wilhelma Klassena w 1840 r. (zdjęcie pierwsze i drugie w galerii). Datę uwieczniono nad drzwiami.

Drugim wyróżniającym się we wsi budynkiem jest olbrzymi dom z wystawką znajdujący się na południowym jej krańcu (zdjęcie główne i trzecie i czwarte w galerii). Od strony wschodniej dom ten przypomina najstarszy dom na Żuławach w Gdańsku-Oruni. Jest to zatem budynek wąskofrontowy, zbudowany całkowicie w technologii ryglowej. Gdy obchodzimy ten dom okazuje się, że ma piętrowe skrzydło wybudowane w parterze w technice wieńcowej, a piętro w ryglówce. Gdy patrzymy z tej strony wydaje się, że jest to typowy szerokofrontowy dom Żuławski ze zburzoną wschodnią częścią.

Wydaję się jednak, że pierwotnie był to dom podobny do tego z Oruni i dopiero później dostawiono do niego skrzydło zachodnie wieńcowe. Jest to zatem dom bardzo stary, najstarszy w Nowej Kościelnicy i jeden z najstarszych na Żuławach, a tym samym i w Polsce. Pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku. Tezę tę potwierdza także wejście do budynku: w ryglowy mur wstawione są archaiczne półokrągle zwieńczone drzwi. Tego typu drzwi możemy oglądać jeszcze dosyć często na Podhalu i w bardzo starych chatach mazurskich.

Poczytaj więcej o okolicy:

Dodano: 25 lutego 2011; Aktualizacja 7 czerwca 2020;

Komentarze: 3

    walker, 21 marca 2012 @ 14:11

    no po …. najstarszy… skąd takie przypuszczenia? Dwa kilometry ode mnie jest dom z początku XVI wieku. Teraz w google wychodzą bzdury.

    Dolnoślązak, 6 maja 2012 @ 12:15

    Dokładnie- z kolei niedaleko ode mnie (zachód Dolnego Śląska) niedawno wpisano do rejestru zabytków wiejski dom przysłupowo- murowany z …czterema gotyckimi portalami i elemantami renesansowymi (stropy, kamieniarka).Baroku też ma sporo. A domów wiejskich z XVIII wieku ryglowych i murowanych jest w okolicach „od groma”. A już w ogóle kuriozalne jest określenie: „na Żuławach, a tym samym i w Polsce”.

    Adam, 27 grudnia 2015 @ 21:10

    Ja mam o wiele starszy. dom mieści się w miejscowości Brzezina gmina tolkmicko powiat elbląski. To zabytkowy dworek zbudowany z 1759 roku jest w książce i rejestrze zabytków ;p

Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!