Żuławy to region o monotonnym krajobrazie, który większość podróżnych mija w pośpiechu, jadąc z centralnej Polski nad morze. Mało kto uzna za stosowne zatrzymać się tutaj lub skręcić w jedną z licznych dróg.

Naprawdę jednak warto nie tylko zatrzymać się na chwilę, ale przyjechać specjalnie na kilka dni. Jeden dzień spędzony na Żuławach pozostawia tylko poczucie niedosytu. Mamy tu wiele zabytków gotyku ceglanego ale to co jest absolutnie wyjątkowe to duże wiejskie domy drewniane.

Kontakt z zabytkami Żuław przysparza wielu niespodzianek i burzy wiele opinii które dotąd uznawano za pewniki. Region ten zamieszkany był przez bogatą ludność władającą językiem niemieckim a pochodzącą z europy zachodniej. Tradycyjna zabudowa zachodniej europy to różnego rodzaju konstrukcje szkieletowe. Natomiast Słowianie, czyli od Łużyc na wschód preferowali konstrukcje wieńcowe. Oczywiście są wyjątki od tej reguły. Zasadę tą szczególnie widać na Warmii która w części Północnej zasiedlona była przez osadników ze Szlezwiku i tam dominowały budynki szachulcowe, natomiast na południu zasiedlonym przez Mazowszan dominowała zabudowa wieńcowa. Tymczasem na Żuławach jest inaczej. Mimo ewidentnie niepolskiego pochodzenia mieszkańcy delty upodobali sobie konstrukcję wieńcową, uzupełnianą nieraz pokaźnymi elementami z ryglówki. Wprawdzie najstarszy dom Żuławski w Gdańsku Oruni jest całkowicie szkieletowy, to w większości zachowanych domów mamy parter w technice wieńcowej, poddasze zaś szkieletowe.

Liczba budynków drewnianych jest tym bardziej zdumiewająca, że Żuławy są już od wieków wylesione, a bodajże nigdy nie występowały tutaj w znaczących ilościach gatunki użyteczne w budownictwie, takie jak sosna czy świerk. Mimo to tubylcy byli tak przywiązani do tego budulca, że sprowadzali go z zewnątrz, zapewne dużym nakładem kosztów. Kolejnym faktem budzącym zdziwienie jest to, że najbogatsze domy były robione właśnie z drewna w zasadzie do samej II wojny. W Prusach, dla przykładu, drewno przeważało tylko w ubogim pasie polskim, czyli na Mazurach. Jest to obszar z nieurodzajnymi glebami, z dużą ilością borów sosnowych. Na bogatej Warmii domy drewniane należały do rzadkości i były to domy biedniejsze. Dzięki temu, że Żuławskie domy miały bogatych mieszkańców, mają one piękny detal snycerski, który naśladował wzorce architektury stylowej. A były to wzorce najwyższej próby, gdyż pochodziły z Gdańska i Elbląga, a więc z miast, które w czasach świetności należały do światowej elity.

Przeczytaj także...

Nowa Kościelnica. Najstarszy dom w Polsce

Autor: Piotr Olszak

Wyróżniającym się we wsi budynkiem jest olbrzymi dom z wystawką znajdujący się na południowym jej krańcu. Jest to dom bardzo stary, najstarszy w Nowej Kościelnicy i jeden z najstarszych na Żuławach, a tym samym i w Polsce. Pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku.

Lidzbark Warmiński. Zamek biskupi na pruskim grodzie

Autor: Cezary Rudziński

Wspaniały gotycki Zamek Biskupów Warmińskich przeszedł niedawno kolejną, bardzo potrzebną konserwację. Objęła ona krużganki i ich dachy, historyczną, brukową nawierzchnię dziedzińca, ceglane ściany z zegarem słonecznym...

Hoi An. W mieście krawców: dzień krawiecki

Autorka: Katarzyna Pąk

Obudziłyśmy się rano z widokiem na zielone pola fasoli, na horyzoncie wolno posuwały się postacie w wietnamskich kapeluszach… Kapelusze wietnamskie są tutaj nadal bardzo popularne. Noszą je młodsi i starsi...

Poczytaj więcej o okolicy:

Kwidzyn. Nowoczesna przeprawa przez Wisłę

Grudziądz. Najdłuższy most drogowo-kolejowy

Ryjewo. Trzy cmentarze w środku wsi

Szafarnia. Fryderyk Chopin na wakacjach