Ateny
Zabytkowy cmentarz Alfa
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Gdy w 1979 r. na scenę sopockiego festiwalu wyszedł grecki piosenkarz Demis Roussos i mocnym, ciepłym tenorem zaśpiewał Goodbye My Love, Goodbye i Forever and Ever ? publiczność oszalała.
Oryginalny w swojej muzyce i ubiorze pieśniarz występował na wielu europejskich estradach, śpiewając przeboje w różnych językach. Sprzedał ponad 60 milionów płyt. W 2013 roku otrzymał tytuł Kawalera Legii Honorowej; na ceremonii wręczenia tytułu przez ambasadora Francji w Atenach Demis Roussos, już śmiertelnie chory, siedział. Zmarł 25 stycznia 2015 r. mając 69 lat. Spoczął na ateńskim Pierwszym Cmentarzu.
Pierwszy w mieście
Pierwszy Cmentarz Ateński (gr. ????? ??????????? ?????? – Proto Nekrotafío Athinon) zwany również cmentarzem A (Alfa) jest najstarszym cmentarzem miasta Ateny, założonym na mocy królewskiego dekretu z 1834 r., zakazującego pochówków w kościołach i w ich bezpośrednim otoczeniu oraz określającego lokalizację cmentarzy w odległości co najmniej 100 m od miejskich osiedli. To jedno z pierwszych uregulowań niepodległej Grecji, wprowadzone w panującym w tym zakresie duchu europejskim. Ateny, gdy w 1833 r. król Otto Bawarski przeniósł do nich stolicę nowożytnej Grecji z Nafplionu, były liczącą około 6. tysięcy mieszkańców mieściną i stąd można wywodzić, pieszczotliwe nieco, określenie Aten jako największej greckiej wioski.
Na wzór P?re Lachaise
Oś centralna ? droga procesyjna – prowadzi od wejścia ku kościołowi św. Łazarza, pierwszemu, wybudowanemu już w 1840 r., przed którym droga rozwidla się w kształt litery Y. To najstarszy oryginalny rdzeń cmentarza. Po obu stronach osi i wokół kościoła stanęły z czasem mauzolea i grobowce ważnych osobistości. Widać w tym rozwiązaniu wpływ cmentarza starożytnych Greków ? Keramejkos, na którym tą najważniejszą drogą było ?dromos?. Taka koncepcja jest typowa również dla cmentarnych założeń XIX wieku. W projekcie ateńskiego cmentarza odnajduje się podobieństwo do paryskiego cmentarza P?re Lachaise, będącego wzorcem dla całej epoki. Parkowe założenie cmentarza w Atenach ? z sosnami, cyprysami i drzewami oliwnymi ? widoczne jest przede wszystkim w najstarszej części tego ogrodu pamięci.
Na czym polega indywidualizm tego cmentarza?
Jest biały, jest zbudowany z białego marmuru, w którym wykute są i monumentalne XIX-wieczne grobowce z rozbudowanymi scenami rzeźbiarskimi i zwykłe, współczesne nagrobki, na których obowiązkowo umieszczone są ceramiczne fotografie. Czasem zdobi je rzeźba z brązu lub kamienia. Charakter zabytkowego cmentarza cechuje neoklasycyzm. Znajdują się tutaj reprezentatywne dzieła sztuki sepulkralnej neoklasycyzmu greckiego, a także ? co w tym miejscu nie dziwi ? nawiązujące bezpośrednio do przykładów starożytnych; to replika pomnika chorega Lizykratesa, to stele z płaskorzeźbą na licu i z wieńczącym ją starożytnym ornamentem antemionu (gr. anthémion – kwiatek), składającego się z motywów palmety i lotosu i będące często replikami nagrobków z cmentarza Keramejkos, to budowle w kształcie starożytnych świątyń, jak mauzoleum Heinricha Schliemanna?
Pierwszy Cmentarz Ateński jest na wskroś grecki.
Śpiąca dziewczyna
Niepisaną ikoną tej nekropolii jest ?Śpiąca dziewczyna? ? (zdj. 12 i 13). To motyw często powtarzany, ale rzeźba na grobowcu Sofii Afendaki jest wyjątkowa. Jest idealna w każdym szczególe ? od wyrazu twarzy, układu ciała, po udrapowanie prześcieradła. Emanuje z niej niewysłowiony spokój. Dzieło zostało zamówione w 1877 r. przez ojca zmarłej na gruźlicę 18-letniej córki u początkującego w tym czasie, uznanego rzeźbiarza greckiego z wyspy Tinos Yannoulisa Halepasa (?????????? ???????). On sam w 1938 r. również spoczął na Pierwszym Cmentarzu, a nagrobek artysty zdobi jego dzieło ? płaskorzeźba archanioła.
Dla zainteresowanych zwiedzeniem Pierwszego Cmentarza w Atenach, taka informacja: nie można dostać żadnego planu tej nekropolii. Taki wisi w przejściu wejściowym i wygląda tak. Absolutna szarada. Jeśli szuka się jakiegoś konkretnego grobu najlepiej udać się do biura cmentarza (budynek naprzeciwko wejścia, II piętro. O tych, które ja odwiedziłam, mogę podać informacje o lokalizacji
Na cmentarzu ateńskim nie znajdziecie kolumbarium. Wynika to z faktu, że Grecki Kościół Prawosławny nie dopuszcza kremacji. Co prawda prawo greckie wprowadziło taką możliwość (ale chyba jeszcze nie ma krematorium). Na cmentarzach ateńskich groby – można powiedzieć zwykłych ludzi znikają – trwają około trzech lat, po czym kosteczki pakuje się do skrzyneczki i składa w ossuarium, a miejsce wykorzystuje na inne groby. W wykupionych grobach rodzinnych, gdy brakuje miejsca na trumnę, kosteczki poprzednika składane są „u stóp” następnych. Ot tak.