Kalisz
Pochowani na cmentarzu ewangelickim

Po II rozbiorze Polski w roku 1793 Kalisz znalazł się na terytorium Królestwa Prus. Sprowadzono niemieckich urzędników i rzemieślników i społeczność rozwijała się. Dwa lata później utworzono parafię ewangelicko-augsburską i przekazano jej nieużytkowany kościół pojezuicki (obecnie garnizonowy).
Po Kongresie Wiedeńskim w roku 1815 utworzono Królestwo Polskie istniejące do 1832 r., które było połączone unią personalną z imperium rosyjskim. Do miasta nadal napływali niemieccy imigranci. W latach 20. XIX wieku stanowili prawie 30 proc. mieszkańców miasta. W latach 1837-1844 i 1867-1915 Kalisz był stolicą przygranicznej, najdalej na zachód położonej guberni. W roku 1909 kaliscy ewangelicy stanowili już tylko 11 proc. mieszkańców miasta.
Na początku I wojny światowej, w roku 1914, Kalisz został zburzony przez wojska niemieckie. Po wojnie w mieście pozostali tylko ci protestanci, którzy czuli się Polakami. Stanowili zaledwie ok. 3 proc. społeczności.
Pamiątki po dawnych mieszkańcach
W okolicy Kalisza jest wiele cmentarzy ewangelickich. W miejscowości Czarnylas są nawet dwa a jeden rzymskokatolicki. Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu znajduje się przy ulicy Harcerskiej 2. Jest czynny, ostatni pochówek był w grudniu roku 2024. Cmentarz powstał w roku 1790. Pochowano na nim wielu zasłużonych dla miasta obywateli a nagrobki mają dużą wartość artystyczną.
Cmentarz jest ogrodzony murem a wytyczono go na planie litery „L”. Ma powierzchnię ok. 0,8 ha. Rosną na nim wiązy, dęby, jesiony i kasztanowce. W trakcie I wojny światowej nie uległ zniszczeniu a w czasie II wojny światowej zabrano z niego metalowe ogrodzenia grobów i fragmenty pomników.
W roku 1956 wykonano remont bramy ale wcześniej cmentarz zaczął popadać w ruinę. W roku 1977 został zamknięty. W ciągu dwudziestu kolejnych lat zezwalano jedynie na pochówki w istniejących murowanych grobach. W roku 2001 wykonano nowe tynki na bramie i murze.
Jedyna brama ze schodami znajduje się przy ul. Harcerskiej. Grobowce przyścienne przy murze pochodzą z drugiej połowy XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku. Część z tych położonych przy murze oddzielającym cmentarz ewangelicki od katolickiego ma wspólną kryptę, nie przedzieloną wewnątrz murem. Są to w rzeczywistości miejsca pochówku tych samych rodzin, których członkowie wyznawali wiarę katolicką i ewangelicką i byli pochowani na odpowiednim cmentarzu. Przykładem jest tu grobowiec Wyganowskich. A to dlatego, że część rodziny była katolikami a druga ewangelikami. Nagrobek Cecylii Wyganowskiej z cmentarza ewangelickiego jest na ostatnim zdjęciu.
Zasłużeni kaliszanie
W pobliżu bramy jest jeden z najstarszych pomników poświęcony Wojciechowi Bożymirowi Greffenowi (1759-1817), byłemu pułkownikowi wojsk polskich. Następnie wyróżnia się miejsce pochówku pierwszego pastora kaliskiej parafii ewangelicko-augsburskiej Carla Friedricha Herzberga zmarłego w roku 1812 i jego żony Henrietty. Nagrobek z piaskowca na szczycie ma rzeźbioną urnę na postumencie ozdobionym medalionami.
Pochowano tu też członków rodziny Nestrypke którzy projektowali parki a budową cerkwi kierował inż. Albert Nestrypke. Przy murze pochowano też dwóch lekarzy kaliskich – Sturmów.
Dodaj komentarz