Kalisz
Pochowani na cmentarzu ewangelickim

Część grobowców przy murze oddzielającym cmentarz ewangelicki od katolickiego ma wspólną kryptę, nie przedzieloną wewnątrz murem. Są to miejsca pochówku tych samych rodzin, których członkowie byli różnych wyznań.
fot: Waldemar Rusek
Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
W pobliżu bramy jest jeden z najstarszych pomników poświęcony Wojciechowi Bożymirowi Greffenowi.
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim
  • Kalisz. Pochowani na cmentarzu ewangelickim

Po II rozbiorze Polski w roku 1793 Kalisz znalazł się na terytorium Królestwa Prus. Sprowadzono niemieckich urzędników i rzemieślników i społeczność rozwijała się. Dwa lata później utworzono parafię ewangelicko-augsburską i przekazano jej nieużytkowany kościół pojezuicki (obecnie garnizonowy).

Po Kongresie Wiedeńskim w roku 1815 utworzono Królestwo Polskie istniejące do 1832 r., które było połączone unią personalną z imperium rosyjskim. Do miasta nadal napływali niemieccy imigranci. W latach 20. XIX wieku stanowili prawie 30 proc. mieszkańców miasta. W latach 1837-1844 i 1867-1915 Kalisz był stolicą przygranicznej, najdalej na zachód położonej guberni. W roku 1909 kaliscy ewangelicy stanowili już tylko 11 proc. mieszkańców miasta.

Na początku I wojny światowej, w roku 1914, Kalisz został zburzony przez wojska niemieckie. Po wojnie w mieście pozostali tylko ci protestanci, którzy czuli się Polakami. Stanowili zaledwie ok. 3 proc. społeczności.

Pamiątki po dawnych mieszkańcach

W okolicy Kalisza jest wiele cmentarzy ewangelickich. W miejscowości Czarnylas są nawet dwa a jeden rzymskokatolicki. Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu znajduje się przy ulicy Harcerskiej 2. Jest czynny, ostatni pochówek był w grudniu roku 2024. Cmentarz powstał w roku 1790. Pochowano na nim wielu zasłużonych dla miasta obywateli a nagrobki mają dużą wartość artystyczną.

Cmentarz jest ogrodzony murem a wytyczono go na planie litery „L”. Ma powierzchnię ok. 0,8 ha. Rosną na nim wiązy, dęby, jesiony i kasztanowce. W trakcie I wojny światowej nie uległ zniszczeniu a w czasie II wojny światowej zabrano z niego metalowe ogrodzenia grobów i fragmenty pomników.

W roku 1956 wykonano remont bramy ale wcześniej cmentarz zaczął popadać w ruinę. W roku 1977 został zamknięty. W ciągu dwudziestu kolejnych lat zezwalano jedynie na pochówki w istniejących murowanych grobach. W roku 2001 wykonano nowe tynki na bramie i murze.

Jedyna brama ze schodami znajduje się przy ul. Harcerskiej. Grobowce przyścienne przy murze pochodzą z drugiej połowy XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku. Część z tych położonych przy murze oddzielającym cmentarz ewangelicki od katolickiego ma wspólną kryptę, nie przedzieloną wewnątrz murem. Są to w rzeczywistości miejsca pochówku tych samych rodzin, których członkowie wyznawali wiarę katolicką i ewangelicką i byli pochowani na odpowiednim cmentarzu. Przykładem jest tu grobowiec Wyganowskich. A to dlatego, że część rodziny była katolikami a druga ewangelikami. Nagrobek Cecylii Wyganowskiej z cmentarza ewangelickiego jest na ostatnim zdjęciu.

Zasłużeni kaliszanie

W pobliżu bramy jest jeden z najstarszych pomników poświęcony Wojciechowi Bożymirowi Greffenowi (1759-1817), byłemu pułkownikowi wojsk polskich. Następnie wyróżnia się miejsce pochówku pierwszego pastora kaliskiej parafii ewangelicko-augsburskiej Carla Friedricha Herzberga zmarłego w roku 1812 i jego żony Henrietty. Nagrobek z piaskowca na szczycie ma rzeźbioną urnę na postumencie ozdobionym medalionami.

Pochowano tu też członków rodziny Nestrypke którzy projektowali parki a budową cerkwi kierował inż. Albert Nestrypke. Przy murze pochowano też dwóch lekarzy kaliskich – Sturmów.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij