Prawdopodobnie powstała w tym samym czasie, z którego pochodzą romańskie kolumny. Być może budowa małej świątyni wyprzedziła konstrukcję wielkiego kościoła klasztornego w czasie. Jan Długosz w swoich kronikach podaje dokładną datę konsekracji rotundy: 16 marca 1133 roku, ale współcześni uczeni mu nie wierzą. W rozwiązaniu sporu nie pomaga nawet przedstawienie z tympanonu fundacyjnego: tu przed Chrystusem Tronującym klęczy mężczyzna, trzymający bardzo dokładny model rotundy. Niepewna jest jego tożsamość. Towarzyszącą mu kobietę z księgą uznano za przeoryszę norbertanek? Niestety, tympanon jest tylko kopią, wykonaną na podstawie odlewu gipsowego z oryginału. Prawdziwy zabytek, gdyby się zachował, byłby prawdopodobnie najstarszym tympanonem fundacyjnym na ziemiach Polski. Zniszczyli go Niemcy w 1945 roku.

Przez wąską furtę w grubych na ponad metr nurach wchodzimy do środka. Mroczne wnętrze przytłacza nieco i wprowadza w tajemniczą atmosferę wieków średnich. Dopiero po chwili dostrzegamy szczegóły konstrukcji niezwykłej budowli: emporę, oddzieloną od głównej przestrzeni pięknym romańskim biforium, prostokątne, zakończone apsydą prezbiterium, w nim prosty, współczesny ołtarz. Takie rozwiązanie konstrukcyjne też jest unikatem na europejską skalę; rotundę wzniósł zapewne światły i śmiały budowniczy.

Rotunda św. Prokopa nie służy na co dzień celom liturgicznym, zdarza się to raczej sporadycznie – z okazji ślubów, ważnych uroczystości. Grupy pielgrzymkowe, którym towarzyszy duchowny, mają jednak możliwość zorganizowania nabożeństwa w tym starym kościele.

Warto wiedzieć

Romańskie zabytki znajdujące się na wzgórzu św. Wojciecha w Strzelnie nie są jedynymi na pograniczu Wielkopolski i Kujaw; jest ich tu więcej, a łączy je Szlak Piastowski. Najbliższymi i najciekawszymi przystankami na tym szlaku w najbliższej okolicy są Kruszwica, Trzemeszno i Mogilno.

Przeczytaj także...

Andora. Spieszmy zwiedzać ten wyjątkowy kraj

Autor: Erwin Jan Kozłowski

Spieszmy się poznawać ten wyjątkowy kraj w Europie, bo na skutek postępującej nowoczesności i wdzierającej się globalizacji to pirenejskie państewko zatraci unikatowy charakter górskiego ustronia o katalońskiej kulturze i romańskich zabytkach.

Kołbacz. W imperium cystersów

Autorka: Halina Puławska

Olbrzymi zespół klasztorny w Kołbaczu był pierwszą świątynią wybudowaną na Pomorzu z cegły, która przywędrowała tutaj wraz z Duńczykami. Zakon rozpoczął budowę klasztoru w 1210 r.

Czerwińsk nad Wisłą. Smętne echa minionej sławy

Autor: Cezary Rudziński

Trudno uwierzyć, że niegdyś było to miasto ważne w naszej historii, do którego zjeżdżali królowie, książęta i papiescy legaci. A tutejsze opactwo należało do najbogatszych instytucji kościelnych na Mazowszu.

Poczytaj więcej o okolicy:

Chełmża. Z rynku wprost na plażę

Grudziądz. Skąd się tu wziął Juliusz Słowacki

Nieszawa. Promem przez Wisłę

Nieszawa. Miasto wędrujące nad Wisłą