Co łączy katedrę św. Marka w Wenecji, katedrę św. Jakuba w Santiago da Compostela i bazylikę sióstr norbertanek pod wezwaniem św. Trójcy w kujawskim Strzelnie? Tylko w tych trzech miejscowościach na świecie zobaczymy romańskie kolumny, na których przedstawiono personifikacje ludzkich cnót i przywar.  

Romańskich kolumn w strzelneńskiej bazylice jest siedem, ale tylko dwie z nich, podtrzymujące sklepienie nawy głównej, maja rzeźbiarską ornamentykę. Południowa (z prawej od wejścia) przedstawia uosobienia cnót, północna –  ludzkich przywar. To wykonana przez średniowiecznego artystę wskazówka jak trzeba żyć, jak postępować nie należy. Przedstawienia figuralne mają dydaktyczny charakter, tworzą swego rodzaju biblię ubogich. Za pomocą obrazu, nie słowa nauczano bowiem niepiśmiennych wiernych zasad nowej jeszcze religii.

Romański zrąb bazyliki powstał w  czasach budowy kościoła: rozpoczęto ją w XII wieku, konsekrowano świątynię w 1216 r.  W XVII wieku przebudowano kościół w duchu baroku i pod grubą warstwą cegły i tynku ukryto niemodne już i nie dość wyrafinowane przedstawienia. Światło dzienne ujrzały na nowo w 1946 roku, odkryte podczas naukowej penetracji kościoła.

Pozostając pod wrażeniem wyczytanej z kolumny nauki nie przegapmy innych romańskich detali jednej z najstarszych w Polsce świątyni: zatrzymajmy się przy tympanonie fundacyjnym, nad południowym wejściem. Pokazuje on fundatora, Piotra Wszeborowica, który na klęczkach ofiarowuje model świątyni św. Annie trzymającej maleńką jeszcze Matkę Boską na ręce. Tympanon nad wejściem północnym pokazuje Chrystusa na Majestacie.

Trzeci z tympanonów , poskładany z części odnalezionych podczas prac remontowych, zobaczymy w niewielkim muzeum-lapidarium zorganizowanym w kilku salkach XV-wiecznych klasztornych zabudowań. Warto zajrzeć, zwłaszcza że tam właśnie dopytamy o możliwość zwiedzania (tylko z przewodnikiem) stojącej tuż obok,  drugiej, w całości już romańskiej, budowli strzelneńskiego zespołu sakralnego. To rotunda pod wezwaniem św. Prokopa, największa w Polsce świątynia romańska postawiona na planie koła.

Przeczytaj także...

Andora. Spieszmy zwiedzać ten wyjątkowy kraj

Autor: Erwin Jan Kozłowski

Spieszmy się poznawać ten wyjątkowy kraj w Europie, bo na skutek postępującej nowoczesności i wdzierającej się globalizacji to pirenejskie państewko zatraci unikatowy charakter górskiego ustronia o katalońskiej kulturze i romańskich zabytkach.

Kołbacz. W imperium cystersów

Autorka: Halina Puławska

Olbrzymi zespół klasztorny w Kołbaczu był pierwszą świątynią wybudowaną na Pomorzu z cegły, która przywędrowała tutaj wraz z Duńczykami. Zakon rozpoczął budowę klasztoru w 1210 r.

Czerwińsk nad Wisłą. Smętne echa minionej sławy

Autor: Cezary Rudziński

Trudno uwierzyć, że niegdyś było to miasto ważne w naszej historii, do którego zjeżdżali królowie, książęta i papiescy legaci. A tutejsze opactwo należało do najbogatszych instytucji kościelnych na Mazowszu.

Poczytaj więcej o okolicy:

Chełmża. Z rynku wprost na plażę

Inowrocław. Z korony solankowej tężni

Nieszawa. Co zobaczyć w miasteczku nad Wisłą

Żnin. Baszta pośrodku rynku