Kalisz
Podróżnik Stefan Szolc-Rogoziński
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Stefan Szolc-Rogoziński urodził się 14 kwietnia 1861 roku w Kaliszu. Był synem Ludwika Scholtza, znanego przemysłowca kaliskiego i Malwiny z Rogozińskich.
W wieku 12 lat rozpoczął naukę w niemieckim gimnazjum we Wrocławiu. Tam poznał Klemensa Tomczeka, późniejszego przyjaciela i towarzysza w ekspedycji do Kamerunu.
Po ukończeniu gimnazjum, wstąpił do Akademii Marynarki Wojennej w Kronsztadzie. 29 kwietnia 1880 roku zdał egzamin i otrzymał stopień oficera. W pierwszy rejs wypłynął do Władywostoku na pokładzie żaglowca-krążownika „Generał Admirał”. Wtedy zwiedził Maroko i Algierię. W Paryżu został przyjęty do Paryskiego Towarzystwa Geograficznego w roku 1881. Od roku 1885 był też członkiem brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Geograficznego w Londynie. W Neapolu opracował plan podróży do Kamerunu.
W roku 1881 wystąpił z marynarki rosyjskiej i powrócił do Kalisza. Rozpoczął gromadzenie funduszy na wyprawę. W tym celu wykorzystał pieniądze ze spadku po zmarłej matce i w roku 1877 i wyjechał do Warszawy. Ojciec był przeciwny jego planom.
W Warszawie zorganizował kampanię by uzbierać potrzebne na wyprawę środki. Poparcia udzielili mu m. in. Bolesław Prus oraz Henryk Sienkiewicz. Rogoziński wyprawę określał jako misję narodową, której celem miało być zwrócenie uwagi świata na Polaków. Polska była wtedy pod zaborami. We Francji kupił statek „Łucja Małgorzata” i 13 grudnia 1882 wyruszył na jego pokładzie na wyprawę. Towarzyszyli mu Klemens Tomczek i Leopold Janikowski. W Zatoce Ambas w południowo-zachodniej części Kamerunu, nabyli od lokalnego wodza wyspę Mondoleh, która stała się bazą ekspedycji. Rogoziński z towarzyszami zdobyli wybrzeże Kamerunu i dorzecze rzeki Mungo oraz odkryli Jezioro Słoniowe. 12 grudnia 1884 roku zdobyli najwyższy szczyt tego kraju, Fako 4070 m n.p.m.
W roku 1884 polska placówka badawcza została oddana pod brytyjską protekcję ale niedługo potem przejęli ją Niemcy. Rogoziński opuścił Kamerun i udał się do kraju. Po powrocie zaczął porządkować swoje zbiory etnograficzne. Należało do nich około 370 okazów z Kamerunu, Gabonu i wyspy Fernando. Wynikiem pionierskich badań pierwszej polskiej wyprawy badawczej do Afryki Zachodniej były zbiory przyrodnicze, antropologiczne, kartograficzne i inne. Wiele eksponatów etnograficznych trafiło do Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie, a antropologiczne zostały przekazane krakowskiej Akademii Umiejętności. Obecnie większość eksponatów pochodzących z afrykańskiej wyprawy Rogozińskiego znajduje się w krakowskim Muzeum Etnograficznym. Po powrocie z wyprawy Stefan Szolc-Rogoziński wygłaszał liczne odczyty w kraju i zagranicą popularyzując wiedzę o Afryce Zachodniej. Jego wyniki wyprawy stały się początkiem polskiej afrykanistyki.
W roku 1885 poznał pisarkę Helenę Boguską, z którą wziął ślub w 1888 roku. Zginął w 1896 roku w Paryżu pod kołami konnego omnibusa. Pochowany został na paryskim cmentarzu Bagneux.
Władze Kalisza upamiętniły podróżnika przez nadanie jego imienia jednej z ulic i wmurowanie płaskorzeźby z jego wizerunkiem na kamienicy znajdującej się przy Rynku Głównym, obok portretów pisarzy Adama Asnyka, Marii Dąbrowskiej oraz Marii Konopnickiej. Na kamienicy w której mieszkał, przy ulicy Niecałej, jest także tablica pamiątkowa.
Przy Kaplicy i krypcie grobowej rodziny Repphanów i Scholtzów, na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Kaliszu przy ulicy Harcerskiej, jest epitafium (tablica upamiętniająca) poświęcona Stefanowi Szolc- Rogozińskiemu. Tam spoczywają jego rodzice.
Warto wiedzieć
W roku 2016 zorganizowano wyprawę śladami podróżników, która trwała trzy tygodnie. Jej celem były badania w Kamerunie (regiony Limbe, Kumby, Yaoundé i Foumban) oraz w Nigerii (Kalabar). W czasie wyprawy jej członkowie zostali przyjęci m.in. przez sułtana Ibrahima Mbombo Njoyę XIX oraz króla Amou N’Doufou V, którego przodek Amou N’Doufou II ponad 130 lat wcześniej gościł Rogozińskiego.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Pominąłem fakt że w Kaliszu jest jeszcze Szkoła Podstawowa nr 17 im. Stefana Szolc Rogozińskiego i Osiedle Stefana Szolc -Rogozińskiego znajdujące się blisko Teatru .
Będąc w Paryżu Stefan Szolc-Rogoziński w dniu 1 grudnia roku 1896 zginął tragicznie i został pochowany na paryskim cmentarzu Bagneux. Dzięki Fundacji Nowe Drzewo Życia sprowadzono jego szczątki do Kalisza. 10 października roku 2023 odbył się powtórny pogrzeb podróżnika. Nabożeństwo żałobne odprawiono w kościele pod wezwaniem św. Wojciecha i św. Stanisława, garnizonowym. Po mszy uczestnicy udali się na Cmentarz Ewangelicko-Augsburski. Szczątki Stefana Szolc-Rogozińskiego złożono do grobu w kaplicy Repphanów i Scholtzów, w której spoczywają też rodzice podróżnika.
W powtórnym pogrzebie wzięli udział reprezentanci Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przedstawiciele władz miasta przedstawiciele rodu Rogozińskich, reprezentacje kaliskich instytucji i organizacji, Szkoły Podstawowej nr 17 im. Stefana Szolc-Rogozińskiego. Po pogrzebie w auli Uniwersytetu Kaliskiego przy ul. Nowy Świat 4 odbyło się spotkanie poświęcone Stefanowi Szolc-Rogozińskiemu.