Sulejów
Opactwo cystersów w Podklasztorzu
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
15 kilometrów na wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, nad Pilicą, leży nieco ponad 6-tysięczne miasteczko Sulejów. Współcześnie ? bez obrazy ? mało znaczące, ale z bogatą i ciekawą przeszłością.
Jego początki sięgają wczesnego średniowiecza i znajdującej się tu wówczas ? od I połowy XII wieku ? komory celnej przy przeprawie przez Pilicę na ważnym szlaku handlowym z Lublina, przez Radom i Piotrków do Kalisza, a właściwie z Wielkopolski i Śląska na Ruś. Najstarsza wzmianka o Sulejowie pochodzi z 1145 roku. Trzydzieści jeden lat później Kazimierz Sprawiedliwy ufundował na prawym brzegu rzeki, w miejscu nazywanym obecnie Podklasztorzem, a położonym około kilometra z biegiem rzeki od przeprawy, opactwo i osadził w nim cystersów.
Miasto przy klasztorze
Koło niego powstała osada targowa, która w połowie XIII wieku otrzymała prawa miejskie, potwierdzone następnie przez Władysława Łokietka w 1308 roku. Miasto straciło je w 1870 roku i odzyskało ponownie w 1927 roku. W jego kronikach zapisał się wielki wiec w 1318 roku, na którym uchwalono odnowienie Królestwa Polskiego oraz wystosowano prośbę do papieża Jana XXII aby wyraził zgodę na koronację Władysława Łokietka. W 1410 roku tutejsze opactwo było miejscem postoju wojsk polskich zmierzających pod wodzą Władysława Jagiełły pod Grunwald. Później przerabiano tu drewno z okolicznych puszcz i lasów oraz wypalano, aż do końca XX wieku, wapno z jego miejscowych złóż. Z Piotrkowem miasto i wapienniki łączyła od 1904 roku towarowa i pasażerska kolejka wąskotorowa, rozebrana w latach 2005 ? 2006.
Wojenne katastrofy
Sulejów został znacznie zniszczony podczas szwedzkiego potopu, co spowodowało jego upadek. A niemal doszczętnie ? w 80 proc. ? zburzony przez niemieckie bombardowania we wrześniu 1939 roku oraz w trakcie walk w 1945 roku. Pamiętam ? przyjeżdżałem tu na wakacje i wycieczki w latach międzywojennych oraz wojny ? m.in. spalony w Ryneczku hitlerowski czołg oraz inny sprzęt wojenny. W trakcie wojny zginęło także około 80 proc.przedwojennych mieszkańców Sulejowa, w tym niemal wszyscy Żydzi. W miasteczku jest wpisany na listę zabytków parafialny kościół św. Floriana z lat 1901-03, kaplica NMP z 1644 roku oraz kaplica cmentarna z 1811 roku.
Hotel i muzeum w poklasztornych budynkach
Najcenniejszym zabytkiem jest jednak dawne opactwo cystersów. Klasztor skasowano w 1819 roku. Jest to, mimo iż jego część, zwłaszcza od strony rzeki, zachowała się tylko w ruinach, jedno z najlepiej zachowanych w Polsce cysterskich założeń obronnych. W ich rewitalizacji pomogło przekształcenie dawnych budynków gospodarczych oraz części mieszkalnych w hotel i restaurację. Jest tu też niewielkie muzeum poświęcone dziejom klasztoru.
Romańska bazylika
Najbardziej okazałą i najcenniejszą budowlą tego zespołu jest późnoromański kościół parafialny p.w. św. Tomasza. Tę trójnawową bazylikę rozpoczęto budować w 1177 roku, a zakończono ? na co wskazuje data konsekracji, w 1232 roku. Ma on piękny portal z około 1230 roku, uważany za jeden z najwspanialszych romańskich w Polsce oraz oryginalne, ładnie zachowane barokowe wyposażenie wnętrza. Odnowione, co łatwo mogłem stwierdzić porównując je ze zdjęciami, jakie zrobiłem tu przed laty.
Jedno skrzydło klasztoru
Z klasztoru pozostało jedynie skrzydło wschodnie z późnogotyckim kapitularzem i gotyckimi krużgankami. Z dawnego pałacu opatów, który stał od strony nadpilicznych łąk, ocalała tylko jedna ściana, ale solidnie zakonserwowana. Resztki murów obronnych dawnego opactwa, z Bramą Krakowską, to już pozostałości z przełomu XV i XVI wieku. Bardzo malownicze są zachowane i dobrze utrzymane baszty: Attykowa, Mauretańska, Muzyczna i Rycerska. Ocalał również budynek dawnego arsenału, natomiast z klasztornego młyna tylko resztki.
Poczytaj więcej o okolicy:
Szlak cysterski
Powracali do ewangelicznej prostoty i praktyki ubóstwa. Osiedlali się na pustkowiach, w lasach lub na bagnach. Byli dobrymi gospodarzami, nieśli zachodnią kulturę...
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz