Kiedy miniemy ostatnie zabudowania wsi Wołowiec, kiedy przejdziemy należące do niej łąki, zajrzymy do murowanej kapliczki na skraju lasu i błotnistą drogą na wysokiej skarpie pokonamy przewężenie jaru, otworzy się przed nami szeroka pusta dolina. Tu była kiedyś wieś Nieznajowa.

Była wieś, a więc były domy. Miejsca, gdzie stały wyznaczają zarysy ich fundamentów, wiekowe czereśnie, czasem kamienne krzyże i kapliczki. Ślad po cerkwi poznamy po starych drzewach. Cmentarz? Kilkanaście krzyży blisko siebie i skromna tablica, że to tu. Dwa domy. Przy jednym tętni letniskowe życie, drugi zamknięty na głucho. Kiedyś była tu chatka studencka? chyba już nie ma.

Pokonując po raz kolejny wijący się dnem doliny potok Zawoja, z trudem tylko możemy wyobrazić sobie tętniącą życiem wieś, która przed wojną liczyła 250 mieszkańców. Pracowały tu dwa młyny, elektrownia wodna, była szkoła, sklep, karczma, handlowano bydłem na znanych w szerokiej okolicy jarmarkach?

Nieznajowska cerkiew grekokatolicka była ponoć jedną z piękniejszych na Łemkowszczyźnie. Popadła w ruinę, gdy zabrakło opieki: wszyscy łemkowscy mieszkańcy wsi zostali wywiezieni do Związku Radzieckiego w 1945 roku. ?Dobrowolnie?. Nieliczni Polacy też się stąd wynieśli. W bezludnej okolicy aż do 1969 roku funkcjonował zakład karny. Wieża cerkwi zwaliła się na początku lat 70. ubiegłego wieku, reszta zapadła się wcześniej. Odrzwia stoją w cerwi-muzeum w Bartnem.

Warto wiedzieć

Z miejsca, gdzie potok Zawoja wpada do Wisłoki możemy wrócić do Wołowca stokówką przez las. Albo wybrać się  dalej przez kolejne wsie, których już nie ma: Radocynę, Czarne, Lipną?

Przeczytaj także...

Polska. Kapliczki, przydrożne krzyże i figury

Autor: Adam Maruszak

Kapliczki są symbolem przynależności wyznaniowej, zaufania do mocy osób uznanych za święte oraz świadectwem przywiązania do tradycji. Ich zadaniem jest wyznaczanie obszaru, w którym człowiek czuje się bezpiecznie.

Łopienka. Sanktuarium w pustej dolinie

Autorka: Anna Ochremiak

Na co dzień dolina pozostaje pusta. Cerkiew jest otwarta, każdy może wejść do środka. Wokół tablice opowiadające o dziejach zniszczenia i odbudowy. I o ludziach, którzy związali się z Łopienką.

Gładyszów. Do wsi, których już nie ma

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Stąd pojedziemy rowerem na wycieczkę przez wsie, których już nie ma. Pozostały tylko malownicze puste doliny, w których ślady dawnej ludzkiej bytności znaczą krzyże i kapliczki.

Poczytaj więcej o okolicy:

Powroźnik. Najstarsza wśród łemkowskich cerkwi

Wysowa. Cerkiewka na Świętej Górze Jawor

Blechnarka. Cerkiew w dolinie ukryta

Nowica. Drewniana łyżka stoi przy drodze