Kapliczki to niewielkie formy architektoniczne, które można spotkać w całej Europie. W Polsce występują bardzo licznie i są ważnym elementem naszego krajobrazu kulturowego.

Całe ludzkie życie toczy się w określonym czasie i przestrzeni, zgodnie z wyznaczonymi przez naturę cyklami (porami roku). Od dnia urodzenia aż do śmierci poznajemy obszary związane z naszymi czynnościami (mogą to być prace domowe, praca zarobkowa, wizyta w urzędzie, u lekarza, w świątyni, w lesie czy na cmentarzu). Ograniczone są miejscem, gdzie się dokonują:
* czynności domowe (sprzątanie, gotowanie, odpoczywanie) dzieją się w obrębie domu, piwnicy lub strychu,
* powinności związane z pracą przynoszącą utrzymanie rodziny odbywają się w obrębie wyznaczonym przez płot, miedzę lub drogę,
* czynności wykonywane sporadycznie lub okazjonalnie (takie jak pójście do kościoła, pójście do lasu lub wyjazd do miasta) odbywają się w obrębie szerszej przestrzeni.
W ten sposób zdefiniowaliśmy przestrzeń życiową człowieka (ściany domostwa, płot podwórza, miedza oddzielająca od sąsiadów, ściana lasu, mur oddzielający przestrzeń cmentarza od przestrzeni życia).

To są materialne granice (można je zidentyfikować, określić za pomocą liczb i jednostek miar np. metr, hektar, włóka, morga, łan). W ludzkim wymiarze niematerialnym (w przestrzeni życiowej czyli czasokresie) występują ograniczenia (granice) niematerialne, nie dające się w sposób liczbowy określić np.: obawa, lęk, przeczucie. Te ograniczenia są umiejscowione w przestrzeniach nie dających się zdefiniować co do miejsca np. (piekło, niebo, zło). Stąd kapliczka jest takim ograniczeniem materialnym, niematerialnego wymiaru przestrzeni życiowej człowieka.

Kapliczki przeciw złym mocom

Kapliczka nie ogranicza obszaru, tylko zasięg zjawisk niepożądanych przez człowieka. Ma zmniejszyć działanie złych mocy, ma wyznaczać obszar bezpieczny (oswojony, znany i przyjazny). Ma chronić przed piorunami, gradobiciem, przed zabłądzeniem w lesie, przed nieszczęściami mogącymi zaskoczyć człowieka w drodze czy też chronić przed utopcami, wciągającymi wędrowców do bagien.

Kapliczki  mają przeróżne formy. Od małych, prostych, drewnianych skrzyneczek, po murowane, niewielkich wymiarów świątynie (ze względu na podobieństwo pełnionych funkcji umownie zaliczyłem do kapliczek krzyże przydrożne i tzw. figury). Te „małe pudełeczka z daszkiem” spotkać można wszędzie – na ścianach domów, na słupach przydrożnych, na drzewach, nad wodą, w lesie, a nawet w niedostępnych terenach bagiennych.

Kapliczki, od wieków, są w naszym kraju symbolem przynależności wyznaniowej, zaufania do mocy sprawczej osób uznanych za święte oraz świadectwem przywiązania do tradycji. Sądzę, że krzyżyk lub obrazek z wizerunkiem świętego, umieszczony w portfelu, na szyi medalik czy przy kierownicy samochodu można uznać za odpowiednik kapliczki. Zadaniem kapliczek (podświadomie odczuwalnym i niezdefiniowanym) jest wyznaczanie obszaru, w którym człowiek czuje się bezpiecznie. Przestrzeń ta obejmuje ochroną również zabudowania, inwentarz oraz zbiory na polach.

Zasięg oddziaływania lub niezdefiniowana moc kapliczek to sfera, w której nie powinno dojść do nieszczęśliwych zdarzeń. W obszarze oddziaływania kapliczek złe moce (biesy, zmory, upiory, straszydła, topielice oraz czarownice) mają osłabioną możliwość działania. Przy kapliczce człowiek może czuć się pewniej realizując swoje cele. Oczywiście obszaru ani zasięgu oddziaływania mocy kapliczek nie można wyznaczyć. Jest to sfera nie dająca się określić i zdefiniować w sposób matematyczny. Obszar ten jest odbierany przez człowieka tylko intuicyjnie.

Przeczytaj także...

Warszawa. Praskie okna do nieba

Autorka: Edyta Pasek - Paszkowska

O niezwykłości praskich kapliczek, figur i krzyży świadczy ich mnogość i różnorodność. Wzorce owych świętych przedstawień i związana z nimi ikonografia w znacznej mierze czerpią z tradycji wiejskiej.

Szawle. Warto odwiedzić Górę Krzyży

Autor: Cezary Rudziński

Góra Krzyży wznosi się w pobliżu rzeki Kulpç, jest niewysoka, zaledwie 10-metrowa. Wejść na nią można z budynku przy dużym parkingu, pokonując dosyć długą drogę pielgrzymią.

Groń Jana Pawła II. Beskidzki szlak ciszy i zadumy…

Autorka: Barbara Górecka

Karol Wojtyła wielokrotnie bywał na szczytach Jaworzyny i Leskowca, odwiedzał również schronisko. Wędrował tu będąc jeszcze małym chłopcem, później jako uczeń, student, ksiądz, a nawet gdy był już biskupem, nie zapominał o swej ulubionej górze.

Poczytaj więcej o okolicy:

Lipniki. Tu też są kurpiowskie stroje i palmy

Kadzidło. Wesele kurpiowskie, jak za dawnych lat

Łyse. Niedziela Palmowa na Kurpiach

Ostrołęka. Mauzoleum poległych w bitwie