Polska
Kapliczki, przydrożne krzyże i figury
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Kapliczki przybierają przeróżne formy
Od małych, prostych, drewnianych skrzyneczek po murowane, niewielkich wymiarów świątynie np.:
1. Skrzyneczka drewniana z charakterystycznym daszkiem. Czasem zamykana drzwiczkami z szybką. Skrzyneczka miała chronić przed opadami atmosferycznymi umieszczoną tam rzeźbę lub obraz. Zarówno rzeźba, jak i obraz miały charakter religijny. Rzeźby przedstawiały świętych (np.: św. Nepomucen przy rzekach lub mostach jako patron przepraw przez wodę, św. Krzysztof przy drodze jako patron podróżujących, św. Antoni przy gościńcu, jako patron prac w polu i rzeczy zagubionych, św. Barbara, jako patron chłopów i robotników), natomiast obrazy najczęściej przedstawiały sceny z Matką Boską. Podobizna Matki Boskiej miała chronić od wszelkiego zła.
2. Mały domek, ustawiony na ziemi, w którym mieszka Matka Boska, Jezus frasobliwy lub Święty.
3. Miniaturowe świątynie na wzór kościołów (z wieżyczkami, ozdobnymi szczytami i bogatym detalem architektonicznym) z mensą ołtarzową wewnątrz.
4. Kapliczka na kolumnie (drewnianej, murowanej lub kamiennej) z postacią Matki Boskiej lub innej osoby świętej.
5. Drewniana kolumna z wydrążoną niszą na postać świętego lub na obraz Matki Boskiej.
6. Ozdobna, murowana kaplica grobowa (przylegająca do kościoła, wolnostojąca lub na cmentarzu).
Kapliczki w okresie wiosennym i letnim ozdabiano zielem lub zebranymi z pół i łąk kolorowymi kwiatami. Obecnie kapliczki przystraja się (mai się) przy użyciu kwiatów z tworzyw sztucznych. Rozmiary kapliczek oraz ich dekoracja mówiły o zamożności mieszkańców (oni najczęściej byli fundatorami i wykonawcami kapliczki). Zamożni ludzie zaczęli budować sobie kaplice grobowe (przykościelne, cmentarne oraz wolnostojące) w celu pokazania swojego statusu majątkowego i pozycji społecznej. W naszym krajobrazie równie często jak kapliczki można spotkać krzyże oraz figury. Moim zdaniem spełniają one podobną rolę, jak kapliczki. Krzyże były dość często otoczone płotkiem z przedogródkiem.
Funkcje kapliczek i krzyży przydrożnych:
1. Ochrona przed nieszczęściem w otwartym terenie. Kiedy ludzie udają się w podróż przechodzą z rejonu oswojonego, przyjaznego (dom, zagroda, sad za domem, pole koło domu) do sfery nieznanej, pełnej niespodzianek i zjawisk wzbudzających lęk. Aby zmniejszyć niepewność kroków oraz ujarzmić strach przed nieznanym, rozglądają się czy w pobliżu nie ma znaku, który jest rozpoznawalny i akceptowany. Takim znakiem może być kapliczka, krzyż lub figura.
2. Zapobieganie zarazie oraz ostrzeganie przybywających do miasta lub wsi przed panującą epidemią. Ostrzeżenie to Karawaka ? krzyż drewniany z dwoma ramionami. Miał chronić przed zarazą (morowym powietrzem). Nazwa pochodzi od miejscowości Caravaca, w Hiszpanii, gdzie po raz pierwszy postawiono krzyż z dwoma ramionami. Kiedy pojawił się krzyż ostrzegający podróżnych przed zarazą, mieszkańcy przestali umierać. Wieść o cudownej mocy krzyża szybko rozeszła się po całej Europie. Do Polski trafiła wraz z pielgrzymami wracającymi do domu z Santiago de Compostela. W niektórych regionach Polski uważano, że krzyż z drzewa ściętego w nocy i zrobiony przed świtem ma moc powstrzymujący zarazę.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- o kapliczkach na warszawskiej Pradze w naszym portalu
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Świetny artkuł