Sławków
Zamek biskupów i szerokie tory
Sławków to siedmiotysięczne miasto nad rzeką Biała Przemsza, położone na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej w woj. śląskim.
Kojarzy mi się z szerokimi torami LHS – Linii Hutniczo-Stalowej łączącej Polskę z Ukrainą i dalej z całym obszarem poradzieckim. Miasto ma jednak długą historię oraz ciekawą ofertę turystyczną.
Trochę historii
Sławków był niegdyś miastem biskupstwa krakowskiego, ale z badań archeologicznych wynika, że na tutejszym wzgórzu znajdował się, prawdopodobnie już w VIII w., przedchrześcijański gród. Wokół niego powstała osada – centrum zagłębia kruszcowego rud ołowiu i srebra. Źródła pisane wspominają go jednak dopiero jako osadę biskupią w roku 1220. Lokacja miasta na prawie niemieckim – do dziś zachowany jest tu średniowieczny układ urbanistyczny – nastąpiła między rokiem 1279 a 1286. Z tego drugiego roku pochodzi pierwszy dokument, w którym Sławków nazwano miastem i od niego wywodzona jest jego oficjalna historia.
Na początku lat 80. XIII w. biskup Paweł z Przemankowa wzniósł tu zamek. Położenie miasta na Via Regia, szlaku handlowym z Krakowa do Wrocławia, oraz tutejsze złoża kruszcu powodowały, że miasto przeżywało w tamtych latach okres szczytowego rozwoju. Z jego późniejszych dziejów trzeba wspomnieć o kilku najazdach w XV w. oraz wielkim pożarze, który je zniszczył w roku 1498. Odrodziło się jednak, stając ponownie, chociaż na krótko, miastem górniczym, a później centrum rolniczym i administracyjnym dóbr biskupich. Pod koniec XVIII w. zaś znaczącym ośrodkiem włókiennictwa.
Po rozbiorach najpierw miasto przypadło Prusom, później Księstwu Warszawskiemu, wreszcie Królestwu Kongresowemu. XIX w. przyniósł tu rozwój górnictwa węgla kamiennego oraz przemysłu metalowego. W 1870 Sławków stracił prawa miejskie, odzyskując je dopiero w 1958 roku. W okresie Rewolucji 1905 r. proklamowano tu, istniejącą tylko 12 dni, Republikę Sławkowską. Lata I wojny światowej to okupacja austriacka, 1918-39 przynależność do II Rzeczypospolitej, a podczas II wojny światowej do III Rzeszy. Po niej głównie ośrodek przemysłowy z ważną rolą kolei.
Pamiątki świetnej przeszłości
Z tych, wspomnianych w ogromnym skrócie, dziejów zachowało się sporo zabytków i pamiątek. Średniowieczny układ architektoniczny z dosyć rozległym rynkiem na planie kwadratu, ratuszem pośrodku oraz odchodzącymi z jego narożników ulicami i otaczającym starą część miasta niemal jak obręczą obok dawnych wałów obronnych. Z dawnego zamku biskupiego zachowały się tylko resztki, ale bardzo ciekawe, jako obiekt mieszkalno-obronny. Zbudowany został na wschodnim skłonie wzgórza, na którym stało miasto. Przy czym od strony Krakowa, a nie Śląska, skąd mogło mu przede wszystkim zagrażać niebezpieczeństwo.
Biskup Paweł w konflikcie z Leszkiem Czarnym
Tłumaczone jest to konfliktem fundatora zamku, biskupa Pawła z Przemankowa, z krakowskim księciem Leszkiem Czarnym. Ale zamek nie powstał nigdy według pierwotnych założeń. Miał się składać – zacytuję informację z poświęconego mu folderu – z grubego na 2,3 m muru obwodowego otaczającego nieregularny czworobok o pow. około 9 tys. m kw. oraz wkomponowanych weń kilku otwartych do wnętrza dziedzińca baszt.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz