Rydzyna znajduje się 8 kilometrów od Leszna w woj. wielkopolskim. Położona  jest na Wysoczyźnie Leszczyńskiej przy drodze Poznań-Wrocław.

W pobliżu miasta i zamku przepływa rzeka Rów Polski. Miasto ma niespełna 3 tys. mieszkańców.

Średniowieczne zamczysko

Pierwszą warownię wzniósł we wsi Rydzyna kasztelan międzyrzecki Jan z Czerniny Rydzyński, rycerz i zaufany króla Władysława Jagiełły. Średniowieczny zamek wzniesiony został z kamienia i cegły na planie w kształcie prostokąta o bokach 22 x 25 metrów, na niewielkiej wysepce otoczonej podmokłymi łąkami i bagnami. Zamek nie posiadał fosy bo bezpieczeństwo zapewniały mu mokradła.

Siedziba Leszczyńskich

W roku 1658 zamek i część dóbr wykupili Leszczyńscy. Przeprowadzona przez Rafała leszczyńskiego i miejscowych Włochów barokowa przebudowa oparta została na fundamentach gotyckiej warowni, której mury sięgają pierwszego piętra obecnej rezydencji. W wyniku przebudowy powstał czteroskrzydłowy budynek z czterema wieżami w narożnikach, skierowany w kierunku miasta. Powiększona została wyspa, pojawiły się fosy. Tam gdzie dziś jest recepcja hotelowa była kuchnia, a w przyziemiach w XVIII w. urządzono łaźnie wyposażone w ołowiane wanny i zasilane w gorącą i zimną wodę za pomocą mosiężnych rur.

Pierwsze piętro zajmowały prywatne apartamenty mieszkalne, jadalnia i pomieszczenia kredensowe. Reprezentacyjne przeznaczenie miały sale na drugim i trzecim piętrze. Były to: Sala Balowa, Sala Morska, Gabinet Chiński, Sala Czterech Pór Roku, Sala Posągowa, Sala Myśliwska, Sala Rycerska, Gabinet Kryształowy, Wielka Alkowa, Sale Audiowizualne, Gabinet Porcelanowy, klatka schodowa.

W części wschodniej  kompleksu zamkowego na powierzchni 7 ha rozciąga się park  z drugiej połowy XVII wieku. Pierwotnie był regularny w stylu francuskim. Około roku 1820 przekształcono go w romantyczny park w stylu angielskim. Była liczna architektura rekreacyjna z której do dziś przetrwał tylko pawilon strzelnicy dworskiej. Za­cho­wał się na­to­miast o­ka­za­ły drze­wos­tan, w tym ale­je li­po­wa i kasz­ta­no­wa o­raz dę­by o ob­wo­dzie o­ko­ło 350 cm, a na po­ło­żo­nym już po­za ob­sza­rem par­ku dzie­dziń­cu pa­rad­nym jest po­tęż­na sos­na czar­na i je­den z naj­więk­szych w Pol­sce pla­tanów klo­no­list­nych.  Cie­ka­wost­ką jest fakt, że w par­ku zam­ko­wym stoi je­dy­ny w Pol­sce pom­nik dwu­krot­ne­go kró­la Pol­ski, Sta­nis­ła­wa Lesz­czyń­skie­go.

Zamek z parkiem i przyległymi terenami stanowił najokazalszą rezydencję magnacką  w Wielkopolsce. W latach 1705-09 był rezydencją króla Polski Stanisława Leszczyńskiego. W czasie wojny w roku 1709 zamek został częściowo spalony przez wojska carskie. Po utracie korony Leszczyński udał się na emigrację a potem zasłynął jako książę Lotaryngii. Jedna z jego córek, Maria, była królową Francji, żoną Ludwika XV.

W rękach Sułkowskich

Zamek w Rydzynie król Stanisław Leszczyński sprzedał w roku 1738 Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu. Aleksander i jego syn książę August doprowadzili zamek do świetności. Wzniesiono budynki Pomarańczarni i stylowe pawilony w parku. Pod koniec lat osiemdziesiątych XVIII wieku w rezydencji działał teatr dworski Sułkowskich, było gimnazjum księży pijarów. Jeden z budynków tej szkoły jest dziś szkołą publiczną.

Wygląd zbliżony do współczesnego zamek otrzymał w roku 1742 kiedy to Aleksander Sułkowski przystąpił do jego odbudowy i modernizacji powierzając projekt i kierownictwo prac Karolowi Marii Frantzowi. Dachy i baszty narożne otrzymały nowe formy nawiązujące do architektury saskiej. Uległ zmianie wystrój elewacji zewnętrznych. Pozostawiono od strony parku znaczną dekorację Leszczyńskich. Skrzydło północne dzięki dobudowanemu ryzalitowi  z wejściem głównym i reprezentacyjną klatką stało się główną fasadą zamku. W osi ryzalitu wybudowano nad fosą kamienny most ozdobiony dwoma sfinksami. Ostatnie zmiany w wyglądzie  wnętrz zamkowych miały miejsce w drugiej połowie XVIII wieku. Nowy wygląd otrzymała wtedy sala posągowa, sala balowa i gabinet porcelanowy.

Przeczytaj także...

Gołuchów. Zamek i zbiory księżnej Izabeli

Autor: Waldemar Rusek

W roku 1893 księżna Izabela z Czartoryskich Działyńska utworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. Zagwarantowała ogólną dostępność zbiorów. Jej muzeum funkcjonowało do września 1939 roku.

Warszawa. Zamek Królewski Stanisława Augusta

Autorka: Halina Puławska

Król Stanisław August Poniatowski przebudował Zamek królewski w Warszawie. To jemu zawdzięczamy istnienie reprezentacyjnych zespołów sal tzw. stanisławowskich, czyli apartamenty Wielki i Królewski.

Niedzica. Zamek i jego legenda o skarbie Inków

Autor: Waldemar Rusek

W roku 1946 Andrzej Benesz z Bochni wydobył spod progu bramy prowadzącej do zamku średniego pęk rzemieni powiązanych węzłami (kipu). Znalezisko to dało początek fantastycznej legendzie o skarbach Inków.

Poczytaj więcej o okolicy:

Kalisz. Dworzec Kolei Warszawsko-Kaliskiej

Kalisz. Niezwykły cmentarz na Majkowie

Koźmin Wielkopolski. Od klasztoru bernardynów do parafii

Kalisz. Miłośnicy Rolls-Royce'a i Bentley'a