Szydłowiec
Trzy tysiące macew w jednym miejscu
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Cmentarz żydowski powstał prawdopodobnie około 1711 r. W tym mniej więcej czasie Żydzi zaczęli licznie zasiedlać Szydłowiec i powołali własną gminę wyznaniową. Pozostało po nich trzy tysiące macew.
Kirkut założono w północno-wschodniej części miasta, w sąsiedztwie synagogi. Jest jednym z największych zachowanych cmentarzy żydowskich w Polsce. Z biegiem lat zajmował coraz większy obszar. Chowano na nim nie tylko Żydów z Szydłowca, ale i pobliskich, a nawet dalej położonych miejscowości, nie mających własnego cmentarza ? z Suchedniowa, Bodzentyna, Wąchocka, Psar.
Teren pod zabudowę
Dzisiejszy obszar cmentarza to mniej więcej 1/3 jego dawnej powierzchni. W roku 1957 władze cmentarz zamknęły, a następnie przeznaczyły teren pod zabudowę. Na jego najstarszej części urządzono boisko nowowybudowanego liceum ogólnokształcącego, na kolejnych ? dom towarowy i sklep meblowy (dzisiaj market „Lewiatan”). Nagrobki z tego terenu przeniesiono na teren obecnie istniejącego cmentarza, umieszczając je ciasno obok siebie w kilku rzędach. Cmentarz otoczono kamiennym murem, wybudowano też bramę nawiązującą stylistycznie do tradycyjnego zdobnictwa żydowskiego.
W wyniku kilkakrotnych inwentaryzacji ustalono, że na obecnym obszarze kirkutu znajduje się 3100 nagrobków. Mają formę tradycyjnych żydowskich macew ? prostokątnych kamiennych płyt, często zaokrąglonych w górnej części. Na każdej jest umieszczona inskrypcja w języku hebrajskim i piktogram z symboliką dotyczącą życia zmarłego. Groby pochodzą głównie z lat 1901 ? 1939, ale są też i starsze, nawet z 1831 roku.
Tablice pełne symboli
Nagrobki były wystawiane zwykle w pierwszą rocznicę śmierci. Ich symbolika nawiązuje do płci zmarłej osoby, zajęcia, a także jej pobożności. Na przykład świece w lichtarzu, niekiedy złamane, występują tylko na nagrobkach kobiet; bo właśnie do kobiety należało ich zapalanie w piątkowy wieczór i rozpoczynanie świętowania szabatu. Księgi ustawione na półce, na nagrobkach męskich mówią o tym, że zmarły był rabinem, uczonym w Piśmie, nauczycielem lub lektorem w synagodze. Dłonie w charakterystycznym geście błogosławieństwa symbolizują potomka biblijnego rodu kohenów, czyli kapłanów.
Wizerunek lwa mówił szerzeniu i obronie wiary, jeleń to symbol pokolenia Naftalego, korona na nagrobkach męskich i żeńskich symbolizuje wyjątkową religijność. Gołąb to zgoda i miłość małżeńska, a orzeł, umieszczany głównie na nagrobkach kobiet mówi o opiekuńczej pomocy Pana, odwadze i miłości. Ptak w locie, trzymający z dziobie złamaną gałązkę życia to symbol zmarłej przedwcześnie niezamężnej dziewczyny. Ptak karmiący pisklęta informuje o śmierci młodej matki wychowującej dzieci.
Kamieniarski kunszt
Żydowskie inskrypcje nagrobne są odmienne od chrześcijańskich. Podkreślają żal i pustkę po zmarłym, opisują jego życie i cechy charakteru. Ich wyjątkowość podkreśla także język hebrajski, który był u polskich Żydów, mówiących w jidysz lub po polsku ? wyłącznie językiem modlitwy. Wśród szydłowieckich macew nie ma dwóch takich samych, a kunszt wykonania liternictwa i piktogramów wystawia jak najlepsze świadectwo szydłowieckim kamieniarzom. Szydłowiecki cmentarz jest odwiedzany przez wielu potomków pochowanych tu osób, a także chasydów ? wyznawców nauki cadyka, spoczywającego w ohelu wybudowanym niedawno w miejscu jego pochówku.
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz