Gigantyczna kopalnia piasku w Białej Górze znajduje się po obu stronach drogi prowadzącej ze Smardzewic (tama na Zalewie Sulejowskim) do Tomaszowa Mazowieckiego.

W części wyrobisk zaprzestano już wydobycia, pozostały po nich ogromne dziury w ziemi, częściowo wypełnione wodą. W innych praca wre pełną parą. Na dnie wielkich dołów, w białych przestrzeniach uwijają się kolorowe maszyny: ładowarki i ciężarówki. A taśmociągi wywożą część urobku do zakładu przetwórczego. Wyrobiska otoczone są lasem. Można obejść je ścieżką dookoła oglądając kopalnię z licznych punktów widokowych. Zbliżać się jednak za bardzo nie można, bo a) to niezbyt bezpieczne, b) ochroniarze gonią?

Piaski kopano w okolicy od XVIII wieku, jednak działo się to metodami gospodarskimi, na niewielką skalę. Głównym ośrodkiem wydobycia były okolice wsi Nagórzyce, położone po przeciwnej stronie Pilicy, obecnie w granicach Tomaszowa Mazowieckiego. Pozostałe po dawnych górnikach wyrobiska ? Groty Nagórzyckie ? są dziś ważną w okolicy atrakcją turystyczną (piszę o nich w osobnym artykule). Dopiero rozwój przemysłu szklarskiego w drugiej połowie XIX wieku spowodował wzrost zapotrzebowania na piasek i zwiększenie wydobycia. To właśnie w Białej Górze, w 1922 roku powstała pierwsza pracująca na skalę przemysłową kopalnia odkrywkowa z zakładem przetwórczym piasków szklarskich.

Biała Góra w pełni zasługuje na swoja nazwę. Złoże piasków kwarcowych eksploatowanych w tej kopalni uchodzi za największe w Europie. Stanowią jednocześnie około 80 proc. krajowych zasobów piasków szklarskich i formierskich oraz żwirków filtracyjnych. Złoże powstało około 120 mln lat temu w okresie górnej Kredy. Piasek zawiera ok. 98 proc. czystego kwarcu (SiO2). Jest doskonałym surowcem dla przemysłu szklarskiego, używa się go także do przygotowywania form odlewniczych. Od kilku lat kopalnia produkuje również kaolin oraz mieszanki kwarcowe o ściśle określonych parametrach, na zamówienie odbiorcy.

Warto wiedzieć

Tomaszowskie Kopalnie Surowców Mineralnych „Biała Góra” sp. z o.o. należą do grupy Quarzwerke.

Przeczytaj także...

Mielnik. Biała dziura w ziemi, czyli kopalnia kredy

Autor: Krystian Miczka

Kopalnia była w Mielniku od co najmniej XVI wieku, co wiemy ze źródeł historycznych świadczących o wydobywaniu tu kredy. Mieszańcy mówią, że była tu „od zawsze”, a wiele mielnickich rodzin związanych jest z praca w kopalni od pokoleń.

Tomaszów Mazowiecki. Groty Nagórzyckie wygrzebano w piasku

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Na skalę niemal przemysłową zaczęto kopać piasek w Nagórzycach w II połowie XIX wieku, kiedy to szybko zaczął rozwijać się przemysł, w tym szklarski. Okazało się że tutejsze złoża są doskonałej jakości...

Mielnik. Kredowa dziura i rezerwat Uszeście

Autorka: Anna Ochremiak

Istnieje teoria, że nazwa ws od ruskiego słowa „mieł”, co znaczy „kreda”. Nazwa ta znajduje uzasadnienie. Tradycja wydobycia tego surowca sięga tu XVI wieku, a istniejący dziś zakład wydobywczy jest jedyną czynną odkrywkową kopalnią kredy w Polsce.

Poczytaj więcej o okolicy:

Tomaszów Mazowiecki. Niebieskie Źródła biją znów żwawiej

Warta. Bernardyni i bernardynki nad Wartą

Łódź. Piotrkowska 111

Witów. Kościół i resztki norbertańskiego klasztoru