Jura Polska, czyli Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, słynie z wielu podziemnych grot, w dużym stopniu decydujących, obok wapiennych ostańców i zamkowych ruin Orlich Gniazd, o wyjątkowej atrakcyjności tej krainy.

Do najbardziej znanych należą Smocza Jama pod krakowskim Wawelem, Jaskinia Łokietka w Ojcowskim Parku Narodowym i Jaskinia Głęboka w Górze Zborów, a także skupiska popularnych wśród grotołazów jaskiń w okolicy częstochowskiego Olsztyna, Złotego Potoku i Kroczyc; w sumie około 2,5 tys. takich obiektów. W północnej części Jury, czyli na Wyżynie Wieluńskiej, opisano zaledwie 40 stosunkowo niedużych jaskiń. Ale to właśnie tutaj znajduje się jedna z najciekawszych grot, jedyna, dla ochrony której powołano rezerwat przyrody, oraz którą Komisja Europejska zakwalifikowała do europejskiej sieci ?Natura 2000? jako Specjalny obszar ochrony siedlisk ? Szachownica PLH240004.

Dom nietoperzy zagrożony

Jaskinia Szachownica, ukryta w gęstych borach Krzemiennej Góry, jest miejscem tajemniczym i niezwykłym, o dużym znaczeniu dla nauki oraz ludzi i dla zwierząt. Długa na 872 m jest największą jaskinią Wyżyny Wieluńskiej i jedną z najdłuższych na całej Jurze. Ale miarą jej niezwykłej wartości jest inna liczba ? co najmniej 2000 nietoperzy, hibernujących tu każdej zimy. Aktualnie jest to jedno z pięciu największych, znanych w Polsce, zimowisk tych latających ssaków. Niestety, temu wyjątkowemu miejscu grozi zagłada. Jaskinia w dużym stopniu została przekształcona przez człowieka, który przez 100 lat, aż do 1962 r., prowadził tu podziemną eksploatację kamienia wapiennego, powiększając znacznie wymiary korytarzy i sal. To z kolei pociągnęło za sobą drastyczne zmiany klimatyczne. Procesy erozyjne powodowały, że korytarze groty zaczęły rozsypywać, grożąc zawaleniem całej jaskini.

Nowość: jaskinia proglacjalna

A powstała ona ok. 150 tys. lat temu, gdy ablacyjne wody lądolodu warciańskiego, płynąc po powierzchni sandrowej jego przedpola, napotkały przeszkodę w postaci wapiennego ostańca Góry Krzemiennej. Większość wód łatwo ominęła wzgórze ale część przenikała do jego szczelin i spękań, drążąc podziemne korytarze. Ich budowa różniła się od jaskiń powstałych w wyniku typowych procesów krasowych. Na planie Szachownicy wyraźnie jest widoczny regularnie pokrzyżowany i gęsty system korytarzy, rozwiniętych na jednym poziomie wzdłuż sieci szczelin tektonicznych. Korytarze mają charakterystyczne przekroje poprzeczne w postaci wąskich, pionowych soczewek.

Przeczytaj także...

Jasná. Demianowska Jaskinia Lodowa

Autorka: Barbara Górecka

Jaskinia Smocza, jak kiedyś ją nazywano, znana była z dużej liczby kości w niej znalezionych. Były to kości niedźwiedzia jaskiniowego, ale odkrywca uznał je za kości smoka. Teraz nosi nazwę Lodowej.

Morawski Kras. Pieszo przez jaskinie Punkvy

Autorka: Barbara Górecka

Do jaskini wchodzi się z wnętrza pawilonu. Prowadzą w niej dwa szlaki, których punktem stycznym jest Przepaść Macocha. Pierwszy szlak, czyli sucha część jaskini, ma 810 metrów długości. Drugi szlak przepływa się łódkami.

Jaskinia Postojna. Najbardziej znana w słoweńskim krasie

Autor: Waldemar Rusek

Już w roku 1872 w jaskini położono tory kolejki a dwa lata później doprowadzono elektryczność. Jaskinia Postojna jest jedyna którą można zwiedzać z wagonika kolejki. Przez ostanie 190 lat zwiedziło ją około 33 milionów ludzi.

Poczytaj więcej o okolicy:

Bobolice. Królewska twierdza odbudowana

Dolina Prądnika. Do Bramy Krakowskiej obok Igły Deotymy

Dolina Prądnika. Strzeże drogi Maczuga Herkulesa

Ogrodzieniec. Wystawy w zamkowych wnętrzach