Rabsztyn
Krucza Skała na Szlaku Orlich Gniazd
Malownicze, zakonserwowane i udostępnione do zwiedzania ruiny zamku Rabsztyn w pobliżu Olkusza, są jedną z atrakcji pięknego regionu Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Zamek, niegdyś znaczący, o długiej i bogatej historii, którą zebrał i opisał Jacek Sypień w poświęconej mu broszurze, jaka ukazała się w serii wydawnictw promocyjnych gminy Olkusz. Zawiera ona mnóstwo, także mało znanych faktów oraz 53 (!) ilustracje – reprodukcje dawnych sztychów, rysunków, akwarel, litografii, drzeworytów itp.
Pisząc tę relację korzystam zarówno z tego, co przeczytałem na tablicach informacyjnych w zamku, opowieści przewodnika i wspomnianej broszury.
Dlaczego Krucza Skała?
Już sama nazwa zamku budzi zainteresowanie. Jego spolszczona nazwa pochodzi od niemieckiego słowa „Rabenstein”, co znaczy „Krucza Skała”. W ten sposób określano w średniowieczu budowle obronne, lub nawet grody i miasta, wznoszone na wysokich skałach. Jest ich w Europie kilka.
Jako ciekawostkę dodam, że w ten sposób nazywano też… miejsca kaźni. Dlaczego jednak na ziemi krakowskiej posłużono się nazwą niemiecką? Język ten był bowiem wówczas popularny zarówno wśród mieszczan i rzemieślników, jak i kleru oraz władców. A jedna z hipotez głosi, że założycielem zamku był krakowski biskup Jan Muskata, z pochodzenia Ślązak z Wrocławia.
Nie jest znany dokładny rok lokalizacji Rabsztyna, ale najprawdopodobniej zamek lub przynajmniej strażnica istniały tu już w XIII w. Był to bowiem okres rozbicia dzielnicowego w Polsce, walk i wojen, w którym wzdłuż ówczesnej granicy Ziemi Krakowskiej i Śląska wznoszono strażnice oraz zamki. Zwłaszcza na wysokich skałach górujących nad ważnym traktem handlowym prowadzącym z nad Morza Czarnego, przez Lwów i Kraków, do Wrocławia.
Spytek z Melsztyna, Andrzej Teczyński, Jan Boner…
Rabsztyński zamek wznoszono etapami. Najpierw budynek – zamek górny, do którego dobudowano później wieżę obronną. W wiekach XIV i XV zamek średni, narożną wieżę, ścianę kurtynową i inne budowle. Zmieniali się dosyć liczni jego kolejni właściciele. Wśród bardziej znanych byli: wojewoda krakowski Spytek z Melsztyna (1364-99), starosta Andrzej Tęczyński herbu Topór (1412-61), a znacząca rolę w dziejach zamku odegrał też jego właściciel od roku 1515 Jan Boner (1462-1523), uszlachcony rok wcześniej mieszczanin pochodzenia niemieckiego, bankier króla Zygmunta Starego oraz jego potomkowie.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz