Wiercica, rzeczka lub potok o długości ok. 30 km wypływa z dwóch wywierzysk w okolicy Złotego Potoku  i przepływając dalej przez Janów wpada do Warty. Stworzyła środowisko znane jako Dolina Wiercicy, porośnięte naturalnym leśnym starodrzewem, w którym przepływająca Wiercica rozlała się w śródleśne jeziorka.

Skały, ostańce, jaskinie ukrywają się wśród lasów liściastych składajcych się z buka, dębiny, graba, olchy i borów sosnowych. Na jej terenie w 1957 r. utworzono na powierzchni ok. 150 ha rezerwat „Parkowe” chroniący źródła rzeki, faunę i florę doliny.

Rezerwat „Parkowe”

Charakter parkowy nadał Dolinie Wiercicy Wincenty Krasiński w połowie XIX w., gdy jego rezydencja stał się Złoty Potok. Jego syn, poeta Zygmunt Krasiński przebywał tutaj w 1857 r. i to jemu zawdzięcza się nazwy nadane wywierzyskom rzeki: Źródło Elżbiety (córki poety) i Źródło Zygmunta (jego syna). Spacerując po lesie nazwał poetycko Diabelskimi Mostami grupę skałek, których około 8-metrową szczelinę pokrywa duża płyta skalna. Również jeden ze stawów leżących w bezleśnym centrum rezerwatu – Staw Nocy Letniej – nosi nazwę nadaną przez Krasińskiego. Staw zwany jest również Zielonym od koloru wody, który powstał dzięki występującym w nim glonom i sinicom. A legenda mówi, że lustro stawu zapamiętuje ludzkie twarze i letnia nocą w poświacie księżyca odtwarza ich wizerunki. I wreszcie przy Źródle Zygmunta znajduje się ostaniec o charakterystycznym kształcie, nazwany – również przez Krasińskiego – Bramą Twardowskiego. Taki ostaniec – skalisty wapień – to efekt wielu przemian geologicznych skorupy ziemskiej, który ukształtował się jako wypiętrzenie podziemnej jaskini. Geologicznie rzecz ujmując stało się to w miocenie, który trwał – bagatela – od 23 do 5,3  mln lat temu. Brama Twardowskiego udostępniana była turystycznie już w czasach Krasińskiego.

Rezerwat „Ostrężnik”

Na południe od rezerwatu „Parkowe” w 1960 r. utworzony został drugi – około czterohektarowy rezerwat leśny Ostrężnik, jako ochrona zarówno leśnego zespołu, jego roślinnego i zwierzęcego bogactwa, skał, jaskiń, jak również resztek zamku. Ciekawy to temat – zamek w Ostrężniku. Owiewa go tajemnica i powstania i przeznaczenia, ponieważ nie zanotowano żadnych o nim wzmianek historycznych. Przypuszczalnie powstawał w czasie panowania Kazimierza Wielkiego – przy czym budowy nie dokończono – jako jeden z zamków broniących zachodniej granicy Polski. Jako jedno z oczek łańcucha warowni i strażnic pomiędzy Olsztynem a Mirowem i Bobolicami. Wyrósł na skale jako zespół dwuczłonowy z górnym zamkiem i zamkiem dolnym z podzamczem. Zamek górny otoczony był fosą widoczną do dzisiaj, dolny ograniczały obwałowania z palisadą. W poziomym rzucie założenie – dostosowane do rzeźby terenu – przypomina literę B lub „fasolkę”. Jego obwód wynosił 144 m, a grubość murów wahała się od 1,6 do 2,2 m.  Niewiele zostało na tej skale – pozostałość budynku mieszkalnego, muru obwodowego i fundamenty baszty wartowniczej albo bramnej. Mimo to, nie trzeba dużej wyobraźni, aby kamienie ruiny poukładać w założenie zamkowe. Z jednej strony skała jest prostopadłym wysokim urwiskiem, w którym kryje się  jaskinia. Dookoła las. Las bukowy rośnie również na skale i murach. A mówią, że na kamieniu nic nie wyrośnie.

* * * 

Wejście jest dosyć dzikie. I w tym również tkwi urok tego miejsca. Jest pięknie.

Warto wiedzieć

* Z Janowa przez Złoty Potok biegnie na południe do Żarek droga nr 793. Wzdłuż niej wytyczone zostały szlaki piesze i rowerowe.
* Brama Twardowskiego znajduje się na zachód od Źródła Zygmunta, przy drodze do Zrębic.

Przeczytaj także...

Sucha Beskidzka. Ta karczma Rzym się nazywa

Autorka: Anna Ochremiak

Balladę „Pani Twardowska” znamy wszyscy. Ale kto wie, że historia w niej opowiedziana wydarzyła się w Suchej Beskidzkiej… W karczmie, która od drugiej połowy XVIII wieku stoi w tym samym miejscu i nadal pełni tę samą rolę…

Kraków. Skałki Twardowskiego na Zakrzówku

Autorka: Barbara Górecka

Od XIX wieku, w jego południowej części wzgórza intensywnie pozyskiwano wapień. Gdy zaprzestano wydobycia, wielkie zagłębienie wypełniła woda. Dziś jest to bardzo popularne miejsce wypoczynkowe krakowian.

Opinogóra. Romantyzm i romantyczny romans

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Muzeum Romantyzmu gromadzi przedmioty związane z historią rodziny Krasińskich, a przede wszystkim poety – Zygmunta. Znajdują się tu m. in. pierwsze wydania „Irydiona” i „Nie Boskiej Komedii” oraz kolekcja listów.

Poczytaj więcej o okolicy:

Mirów. Ruiny zamku na Szlaku Orlich Gniazd

Przyrów. Kościół w szczerym polu

Ogrodzieniec. Wśród Orlich Gniazd

Olsztyn. W jurajskiej twierdzy