Pińsk
Katedra najstarsza na Kresach
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Pińsk ma co najmniej ten jeden ciekawy zabytek. Katedra była, wg M. Marczaka, najstarszą świątynią katolicką na kresach wschodnich Rzeczypospolitej. Pierwotnie, od jej wzniesienia w 1396 r. aż do zastąpienia jej przez króla Zygmunta I Starego w 1510 murowaną, była drewniana.
Kilkakrotnie niszczona, najmocniej w 1706 przez Szwedów, została odbudowana i konsekrowana w 1730 roku. Gotycko-renesansowa budowla z barokową fasadą i wieżami ma późnobarokowe, z elementami rokoka wnętrze. Jest świątynią trójnawową z dobudowanymi kaplicami.
Trudno mi zgodzić się z opinią autora przewodnika po Polesiu z 1935 roku, że „wewnątrz nie mieści nic specjalnej uwagi godnego”. Jest w niej bowiem siedem ołtarzy z około setką figur i ornamentów wyrzeźbionych w XVIII w. przez Jana Szmyta. Jest także bogato zdobiona ambona, zabytkowy chór i organy z 1498 piszczałkami, 36 rejestrami i 27 czynnymi głosami, konfesjonały i wiele innych wartych zobaczenia detali wyposażenia.
W ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu Bartolomea Estebana Murilla: patronki świątyni – Wniebowzięcia NMP i płaskorzeźba poświęcona patronowi klasztoru: „Stygmatyzacja św. Franciszka”. Uwagę zwraca też obraz Alfreda Romera „Pińska Madonna” z 1894 roku. Polichromia sklepienia i freski namalowane zostały w 1909 r. przez Stanisława Rudzińskiego, zaś na ścianach prezbiterium – przez Bronisława Wiśniewskiego. W latach 1981-86 świątynię odremontowano za pieniądze parafian. Osobno stojąca, czterokondygnacyjna dzwonnica wybudowana została w 1817 roku. A ją oraz kościół otacza ceglany mur z przełomu XI i XIII w.
A ja znam jeszcze starszą parafię na Kresach, mianowicie w Żydaczowie (obecnie obw.Lwowski). Powstała w 1301 roku, pierwotnie kościół drewniany, później murowany w 1612 roku, a w roku 1676 Jan III Sobieski dziękował Bogu za wygraną bitwę pod Żurawnem. http://web.archive.org/web/20080601182925/http://www.zhydachiv.lviv.ua/~kostel/histp.html
Jeszcze raz kościół w Żydaczowie
A przy okazji dodam zdjęcie cmentarza polskiego, który obecnie jest na liście zabytków miasta Żydaczowa.