Kijów
Cerkiew Zbawiciela na Berestowie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Do historii cerkwi przeszli oni jako święci Antoni i Teodozjusz Pieczerscy. Za czasów Iłariona Ruś znajdowała się w stanie wojny z Bizancjum. Miejscowy sobór ? zgromadzenie hierarchów cerkwi ruskiej ? zdecydował o wyborze go na metropolitę bez zawiadomienia o tym patriarchy konstantynopolskiego. Nie wnikając w szczegóły dodam, że później Hilary uzyskał zatwierdzenie jako patriarcha Rusi oraz zwierzchnik całej wschodniosłowiańskiej cerkwi.
Pod wezwaniem Zbawiciela
Według najczęściej powtarzających się w starych źródłach dat, wzniesiono ją w latach 1123-25, za panowania księcia Włodzimierza Monomacha (1053-1126). Wcześniej jednak stała na tym miejscu, cerkiew p.w. Dwunastu Apostołów, lub cerkiew św. Piotra i Pawła datowana na rok 1008. Dodam, że najstarsza staroruska kronika, ?Powiest? wremiennych let?, zawiera wzmiankę, że w Berestowie zmarł książę Włodzimierz. Przy czym nie Monomach, lecz św. Włodzimierz I Wielki (? 958-1015). Rodowód tego miejsca jest więc rzeczywiście stary.
Nekropolia Monomachowiczów
Cerkiew Zbawiciela na Berestowie była pierwotnie większa, niż zachowana do naszych czasów. Zbudowana z cegieł, miała trzy nawy, tyleż absyd i cebulastych kopuł. Wejście prowadziło od strony zachodniej, tak jak obecnie, ale przez narteks. Cerkiew ozdobiona była bogatymi dekoracjami zewnętrznymi. Pochowano w niej, według przekazów, wielkiego księcia kijowskiego, uważanego za założyciela w 1147 r. Moskwy, Jurija Dołgorukiego (zm. W 1157 r.), syna Włodzimierza Monomacha. A także, w 1173 r., syna Jurija ? ks. Gleba i innych członków tego rodu. Najazd w 1240 r. hord mongolskiego Batu-chana przyniósł świątyni, podobnie jak całemu Kijowowi, ogromne zniszczenia. Upadek pogłębił najazd w 1482 r. hord krymskiego chana Mengli Gireja. Cerkiew i klasztor oraz dawne budynki książęce w Berestowie uległy całkowitemu zniszczeniu ? pozostały ruiną do lat 40. XVII w. Chociaż według niektórych źródeł w zachowanym narteksie odbywały się nabożeństwa. Odrodzenie w latach 1640-43 jest zasługą późniejszego sławnego metropolity Piotra Mohyły (1596-1646), jeszcze jako pieczerskiego archimandryty. Odbudowano jednak, w stylu ukraińskiego baroku, tylko część zachodnią świątyni, w rezultacie czego stała się ona o połowę mniejsza. W 1813 r. architekt Andrij Mileński dobudował do niej od strony zachodniej dzwonnicę.
XVII-wieczne freski
Ściany wewnętrzne i stropy pokryły ? częściowo dotrwały one do naszych czasów ? freski. Przedstawiają one m.in. metropolitę Mohyłę, który klęcząc przed Chrystusem ofiarowuje mu makietę tej cerkwi. Dosyć zasadnicze zmiany w wyglądzie świątyni zaszły po remoncie w połowie XVIII w., a zwłaszcza w rezultacie prac przeprowadzonych w 1909 r. przez konserwatora zabytków Pokryszkina. Odzyskała ona wówczas część cech architektury staroruskiej. Odsłonięto również fundamenty zburzonych w trakcie najazdów absyd, a także stare freski. Liczbę kopuł zwiększono do pięciu. W 1947 r., z okazji 800-lecia Moskwy postawiono na miejscu domniemanego miejsca pochówku Jurija Dołgorukiego jego stylizowany na staroruski, granitowy sarkofag. I on, obok wspomnianych XVII-wiecznych fresków, stanowi najciekawszy obiekt wnętrza. Było on przez dłuższy okres w trakcie renowacji, nieodstępne dla zwiedzających. Obecnie cerkiew otwierana jest od czasu do czasu, dzięki czemu trafiając na taki moment mogłem przez chwilę zrobić zdjęcia wnętrz. Nadal jest ona muzeum, ale w niedziele i święta odbywają się w niej modły. I wówczas można obejrzeć te ciekawe wnętrza. Z informacji, jaką uzyskałem na miejscu, świątynia ma być jednak stale, w określonych dniach i godzinach, dostępna także dla turystów.
Dodaj komentarz