Warszawa
Komu szablą grozi szewc?
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na Podwalu, u wylotu ul. Piekarskiej stoi pomnik Jana Kilińskiego. Najbardziej znany warszawski szewc jest z brązu, ma cztery metry wysokości, stoi na trzymetrowym granitowym cokole i dzielnie wymachuje szabelką. Komu grozi?
Jan Kiliński nie był wcale warszawiakiem. Urodził się w wielkopolskim miasteczku Trzemesznie, w 1760 r. Uczył się szewstwa w Poznaniu. Gdy miał 20 lat, przeniósł się do Warszawy. Bardzo szybko zdobył klientelę, wszystkie warszawskie panny chciały nosić buciki szyte przez Jana. Jego wyroby podobały się również na dworze królewskim.
Powodzenie uczyniło z szewca osobę zamożną; wkrótce (w 1789 r.) kupił kamienicę przy Szerokim Dunaju pod nr 5 (wisi tam tablica) i założył warsztat. Wkrótce ożenił się z 16-letnią Marianną. Kiliński nie był potulnym barankiem. Często podnosił głos, kłócił się z sąsiadami, a jego uczniowie mieli z nim istny krzyż pański. A w dodatku spiskował…
W 1794 r. wziął udział w sprzysiężeniu na rzecz Powstania Kościuszkowskiego. Kiedy 17 kwietnia wybuchła insurekcja, Jan sformował pułk, który uzbroił i umundurował. A potem ruszył ze swymi żołnierzami do obrony Warszawy. Dwa dni bił się na ul. Miodowej (tam znajdowała się siedziba rosyjskiego ambasadora Igestroma – akurat na osi dzisiejszego pomnika!), a później pod Powązkami.
Po klęsce powstania dwa lata spędził w twierdzy w Petersburgu. Od 1796 r. mieszkał w Wilnie, gdzie założył warsztat szewski. Wrócił jednak do Warszawy. Kiedy w 1807 r. Napoleon zajął Warszawę, Kiliński ofiarował cesarzowi dawne sztandary swego pułku. Jan zmarł w 1819 r. W jego pogrzebie uczestniczyło ponad 30 tys. osób! Szewc jest pochowany na Powązkach. Jego grób znajdował się w pobliżu kościoła św. Karola Boromeusza, uległ jednak zniszczeniu podczas rozbudowy świątyni. W 1960 r. na ścianie kościoła wmurowano tablicę epitafijną.
Pomnik Jana Kilińskiego to dzieło Stanisława Jackowskiego. Rzeźba powstała w 1936 roku i stanęła na Placu Krasińskich. W czasie II wojny światowej, w odwet za zdjęcie niemieckich napisów z pomnika Mikołaja Kopernika, w lutym 1942 r. gubernator Fischer kazał rozebrać pomnik, czym – paradoksalnie – przysłużył się jego ocaleniu! Już w trakcie demontażu pomnika, po Warszawie krążył wierszyk, kończący się słowami:
Nad straconą kenkartą Kopernik się biedzi,
Bo astronom zawinił, a szewc za to siedzi
Warszawiacy szybko odkryli miejsce ukrycia rzeźby – piwnice Muzeum Narodowego. Na murach muzeum ukazał się wielki napis Ludu Warszawy, jam tu! – Kiliński Jan. A na pomniku Mikołaja Kopernika pojawił się informacja: W odwet za zniszczenie pomnika Kilińskiego zarządzam przedłużenie zimy o 6 tygodni – Mikołaj Kopernik, astronom. Zima 1942 rzeczywiście była długa i mroźna…
Po wojnie, w 1945 r. pomnik wyjęty z magazynów początkowo stanął naprzeciwko Muzeum Narodowego. We wrześniu 1946 wrócił na plac Krasińskich, a 15 listopada 1959 r. ustawiono go na Podwalu, w miejscu, skąd szewc poprowadził swych żołnierzy do ataku na ambasadę Rosji.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 4
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Wielkie dzięki za teksty o Warszawie. To się czyta z przyjemnością!
Do pomnika Kilinskiego można jeszcze dodać, że przed wojną na cokole była płaskorzeźba Walentego Smyczyńskiego. Przedstawiała Kilińskiego prowadzącego lud do walki przez Pl. Zamkowy. Niestety, nie zachowała się.
Pomniki Stanisława Jackowskiego (siostrzeńca B.Prusa) są jeszcze w innych miejscach w Warszawie, np. grobowiec B.Prusa na Starych Powązkach, czy Tancerka w Parku Skaryszewskim.
Ach, i jeszcze jedno! Na zkończenie uroczystego odsłonięcia pomnika na Pl. Krasińskich w 1936 r. ulicami przeszedł konkursowy pochód przedstawicieli cechów warszawskich, niosacych symbole swojego zawodu. Nagrodę prezydenta zdobyli masarze, którzy zrobili armatę z 300 kg wędlin!
Hurrraaaa!!!!!!!!!!!!
Znalazłam tablicę z pomnika Kilińskiego. Wprawdzie to nie oryginał, a tylko kopia, ale możemy zobaczyć jak wygladała. Replika płaskorzeźby znajduje się w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, Rynek Starego Miasta 28-42
Chciałam zobaczyć tę płaskoryeźbę z Kilińskiego w Muzeum i co???? Muzeum jest w remoncie! Czyli nie czynne.
Ja bym tam wolał zobaczyć tą armatę. Z wędlin :)