Na jednym z grobów zbiorowych umieszczony został napis Exules Poloni Memoriae Suorum czyli Wygnańcy Polscy Pamięci Swoich, który tę ideę wyraża najpełniej. Propagatorem potrzeby ochrony polskich grobów i pomysłodawcą tworzenia grobów zbiorowych był działacz niepodległościowy, prawnik Leon Stempowski, naczelnik powstania uszyckiego na Podolu w 1831 r. On sam, po nagłej śmierci w 1855 r. znalazł miejsce spoczynku w zbiorowym grobie o przyjętej nazwie ? członków Rządu Narodowego.

W Alei Polaków

Na nekropolii Montmartre znajduje się dziewięć grobów zbiorowych. Pierwsze cztery, zlokalizowane niedaleko wejścia na cmentarz w kwaterze 17. dały nazwę alei, przy której stoją, nazwę oficjalnie nadaną przez władze cmentarza. To Aleja Polaków (Avenue des Polonais). Pomniki na polskich grobach zbiorowych mają urozmaicone, ciekawe formy architektoniczne, opatrzone bogatą symboliką narodową.

Znajdziemy na nich herby dwudzielne z Orłem i Pogonią, Orła zrywającego się do lotu ? na przywołanym powyżej grobie Exiles Poloni…, wyrzeźbione kosy i szable, sztandary, a także ?Gwiazdę wytrwałości? (Gwiazda Zakroczymska) z dewizą Usque ad finem (Aż do końca), ustanowioną uchwałą Sejmu Królestwa Polskiego w 1831 r. w Zakroczymiu. Opis i szkic tego odznaczenia sporządził Joachim Lelewel.

Pochowani obok siebie

Walory estetyczne i artystyczne polskich grobów zbiorowych zanotowane zostały w spisie grobów na Cmentarzu Montmartre, sporządzonym w 1899 roku przez Komisję do spraw Generalnej Inwentaryzacji Zabytków Sztuki we Francji. W kwaterze 17. znajdują się 4 groby zbiorowe o potocznych, przyjętych nazwach: ?członków Rządu Narodowego?, ?Exiles Poloni…?, ?Towarzystwa Demokratycznego Polskiego? lub inaczej ?norwidowskiego?, ponieważ C. K. Norwidowi przypisuje się projekt pomnika na tym grobie oraz grób zbiorowy ?Giedrojć i inni?.

Przeczytaj także...

Paryż. Montparnasse i polskie na nim groby

Autorka: Halina Puławska

Na Cmentarzu Montparnasse wymienia się ponad 150 nazwisk polskich emigrantów i ich potomków, często urodzonych już we Francji. Spoczywają w grobach indywidualnych i grobowcach rodzinnych oraz w grobach zbiorowych.

Paryż. Nekropolia na Montmartre

Autorka: Anna Derecki

Cmentarz położony jest na dwu poziomach a przecina go wiadukt miejski – trudno więc go zwiedzać. Proponujemy spacer trasą, która pozwoli zobaczyć najciekawsze groby: nie ominiemy Słowackiego, Dalidy ani Lelewela.

Kalisz. Niezwykły cmentarz na Majkowie

Autor: Waldemar Rusek

Cmentarz znajduje się przy ul. Żołnierskiej 24. Stoją na nim trzy pomniki: niemiecki, rosyjski i polski. Jest też i mauzoleum. Wokół pomników znajdują się mogiły zmarłych tych narodowości...

Poczytaj więcej o okolicy:

Bobigny. Muzułmański cmentarz na skraju Paryża

Paryż. Katastrofy lotnicze na Père Lachaise

Asnières. Psia wyspa na Sekwanie

Paryż. Cudzoziemcom poległym za Francję (2)