Opatówek
O papierze w Muzeum Historii Przemysłu
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Opatówek leży w powiecie kaliskim, na trasie z Kalisza do Sieradza. Miasto powstało w XII w, ale dopiero od roku 1824 zaczął się ożywiony jego rozwój.
Wtedy to przybyli do Opatówka bracia Adolf Gotlieb i Edward Fiedlerowie. Przyjechali tu z Saksonii z miejscowości Sohland, gdzie byli właścicielami domu handlowego. I zbudowali fabrykę wyrabiającą sukna cenione w kraju i zagranicą a znane pod nazwą „sukna fiedlerowskiego”. Wszystkie działy fabryki były zmechanizowane dzięki sprowadzonej z Belgii maszynie parowej o mocy 40 KM. W roku 1826 ich fabryka zatrudniała 477 robotników. Była to największa i pierwsza fabryka sukna w Polsce.
W 1981 r. w pofabrycznych zabudowaniach powstało Muzeum Historii Przemysłu. Mieści się ono w głównym budynku dawnej fabryki sukna przy ulicach Kościelnej i Poniatowskiego. Muzeum ma dziewięć stałych wystaw, którym zwykle też towarzyszy wystawa czasowa. Wśród stałych wystaw jest drukarnia i pracownia czerpania papieru. Tu można, za niewielką opłatą i po zebraniu minimum 10 znajomych, samodzielnie sobie zrobić kartkę papieru.
Dzieje papieru
Papier jest dziś tak popularny, a wiemy o nim mało. Najstarszy papier z konopi znaleziono w chińskich grobowcach. Pochodzi on z czasów dynastii Han tj. z lat 180-50 p.n.e. Technologię jego masowej produkcji opracowano w Chinach w roku 105 n.e. Dokonał tego nadworny dostojnik i dozorca robót publicznych. Jako surowiec zastosował on włókna drzewa morwowego, miazgę bambusową, konopie, szmaty i stare sieci rybackie. Poprzez ubijanie połączono materiały w kamiennym moździerzu. Otrzymywaną papkę rozcieńczano a potem czerpano sitem, prasowano, suszono na słońcu i wygładzano kamieniem. Produkcja papieru była monopolem chińskim do VIII wieku. Później Europejczycy zdobyli tajemnicę jego produkcji.Produkowali papier podobnie używając zamiast liści morwowych, lnianych szmat albo papki z kory drzewnej. Sito miało drucianą a nie bambusową siatkę.
Dziś
Obecnie większość papieru na świecie uzyskuje się z:
* włókien z drzew jodły, świerku, topoli, buku, osiki,
* włókien roślin takich jak len, konopie, słoma zbóż, trzcina oraz bawełna
* surowców wtórnych takich jak makulatura, szmaty bawełniane i lniane.
O jakości papieru decydują surowce wybrane do jego produkcji. Np. do produkcji banknotów dolarowych oraz euro używa się trwałego papieru z włókien bawełnianych. Jest on odporny na wiele uszkodzeń mechanicznych i fizycznych.
Włókna bawełniane poddaje się wybielaniu. Następnie dodaje się do masy barwniki. Potem włókna są cięte i strzępione dzięki czemu papier jest mocniejszy i pozwala nanieść wyraźny znak wodny. Nstępnie masę bawełnianą wlewa się do kadzi z zanurzonym sitem. Sito to odsącza wodę i zbiera się masę, która jest przenoszona do innej części maszyny papierniczej. Potem ta masa jest osuszana. Na masę nakłada się klej, suszy, prasuje i zwija zwoje. Zwoje tnie się na arkusze. Arkusze pakowane są w stosy po 500 sztuk. Ryzy, te stosy arkuszy, mają dokładne takie rozmiary, jakie zamówiła drukarnia. Z jednego arkusza może powstać np. od 24 do 60 banknotów euro. Cała ryza waży od 10 do 20 kg.
Podobno w USA do produkcji dolarów używa się szmat dżinsowych z bawełny i bawełny jedynie wyhodowanej na terenie USA aby uniknąć fałszerstwa banknotów. Zabezpieczenie typu pochodzenie bawełny, znak wodny i paski mają przeciwdziałać fałszowaniu banknotów.
Warto wiedzieć
Coraz więcej państw zaczyna produkować swoje banknoty plastikowe (z polimeru), tak jak karty bankomatowe.
W Muzeum Przemysłu w Opatówku jest pokazany sprzęt do wytworzenia
i drukowania papieru . Są również maszyny włókiennicze
z kaliskich zakładów Wistil , Polo , Runotex , Haft i Kalpo .
W Muzeum Przemysłu w Opatówku jest pokazanych około 60 fortepianów i pianin .
Wiele z nich pochodzi od kaliskich producentów nosząc markowe nazwy :
Arnold Fibiger , Calisia , Betting , Hintz i Lindemann .
I współcześnie działają w Kaliszu w branży produkcja , renowacja
i konserwacja instrumentów muzycznych takie firmy jak
Schimmel, Grand Piano, SAP Renovation .