Agrygent
Odrodzony dzięki ludzkim marzeniom
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Po świątyni Zeusa na akropolu nie ma śladu. Domniema się, że na jej miejscu stanęła katedra San Gerlando. Nie ma również widocznych śladów po drugiej świątyni na akropolu poświęconej Atenie. Być może, że jej podstawa jest fundamentem kościoła S. Maria dei Greci.
Skarbnicą jest Dolina Świątyń
To tutaj w kolejnych dziesięcioleciach V w. p.n.e. wzdłuż południowego muru stanęły rzędem perystylowe doryckie świątynie. Do ich zbudowania użyto wapień muszlowy, który w sycylijskim słońcu przyjął złoto-miodową barwę. Do umocnienia jego trwałości pokrywano budynki stiukiem imitującym marmur. Podczas prac archeologicznych poszczególne obiekty znakowano literami alfabetu.
Najstarsza jest świątynia Heraklesa (oznaczona jako świątynia A w Dolinie Świątyń) zbudowana ok. 500 r. p.n.e. Identyfikacja jako poświęcenie Heraklesowi pochodzi z opisu Cycerona, kwestora na Sycylii w 75 r.p.n.e., który pisze o stojącym tu posągu tego bóstwa. Osiem kolumn świątyni ustawiono do pionu w 1924 r.
Świątynia Zeusa Olimpijskiego (oznaczona jako świątynia B w Dolinie), mówi się o niej, że została zbudowana przez tyrana Therona w 480 r., po jego zwycięstwie z Kartaginą w bitwie pod Himerą. Olimpeion był świątynią największą. W jej opisie, którą pozostawił historyk Diodor Sycylijski podane są wymiary stylobatu 52,74 x 110,10 m. Jedną z cech świątyni Zeusa Olimpijskiego w Akragas było połączenie filarów ciągłą ścianą oraz zastosowanie figur gigantów tzw. telamonów. Cechy te mają kartagińskie pochodzenie i wyrażały podległość pokonanych Kartagińczyków – niewolników wobec Greków. Jeden z oryginalnych telamonów znajduje się w muzeum w Agrigento. Kartagina nie odpuściła. Podczas ofensywy na Sycylię w 406 r. podbiła i zniszczyła Akragas. Świątyni Zeusa nigdy nie ukończono i zamieniła się w stos w II w. p.n.e. To do niej nawiązuje Goethe.
Świątynia Hery (oznaczona literą D) pochodzi z lat 460-450 p.n.e., ale jej poświęcenie Herze jest podważane. Została zniszczona w pamiętnym dla Akragas 406 r. p.n.e. roku. Teraz możemy zobaczyć 25 z 34 kolumn świątyni z kapitelami i architrawem.
Świątynia Zgody (F) pochodząca z ok. 440 – 430 r. p.n.e. jest jedną z najlepiej zachowanych świątyń starożytnej Grecji (obok Theseionu w Atenach i świątyni Posejdona w Paestum). Nie wiadomo, któremu bóstwu była poświęcona, jej nazwa przylgnęła arbitralnie, gdy nieopodal znaleziono łaciński napis „concordia”. Zachowała się w bardzo dobrym stanie zapewne dlatego, że w 597 r. biskup Grzegorz z Akragas przekształcił ją w chrześcijańską bazylikę poświęconą pierwszym apostołom Piotrowi i Pawłowi. Stan taki trwał do połowy XVIII w.
Jeśli zdarzy się komuś spacerować w Agrygencie po molo (Molo di Girgenti), które nosi dziś nazwę Porto Empedocle, powinien wiedzieć, że zbudowane zostało w 1730 r., a budulcem były części starożytnych budynków świątynnych z Doliny Świątyń, przede wszystkim ze stosu cyklopowej w wymiarach ruiny świątyni Zeusa Olimpijskiego. Niech ten fenomen wielkości przybliży opis Goethego, który odwiedził Girgenti już po wybudowaniu mola: Z tego stosu gruzów zniknęły już wszystkie rozpoznawalne formy i ocalał tylko olbrzymi tryglif oraz fragment potężnej półkolumny. Usiłowałem zmierzyć tryglif rozpostartymi ramionami, lecz nie zdołałem go objąć. Pewne pojęcie o żłobkowaniu kolumny może dać to, że gdy stanąłem w jednym rowku, poczułem się jak w małej niszy, ocierając się ramionami o jej ściany. Dwudziestu dwóch mężczyzn stojących jeden przy drugim mogłoby zakreślić koło o średnicy odpowiadającej w przybliżeniu średnicy kolumny.**
** Goethe, Podróż włoska, tłum. Henryk Krzeczkowski, PIW, Warszawa, 1980
Dodaj komentarz