Warmia i Mazury
Od plemion pruskich po króla w Prusiech
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Geograficznie województwo warmińsko-mazurskie usytuowane jest w północno-wschodniej Polsce, podczas gdy od strony historycznej, tudzież wynikających z niej aspektów społeczno-kulturowych, stanowi oczywiście część Ziem Zachodnich i Północnych inaczej (tzw.) Ziem Odzyskanych.
We wczesnym średniowieczu Warmię i Mazury zamieszkiwali bałtyccy Prusowie (Prußen, Pruzzen). Jako jeden z ostatnich pogańskich ludów Europy nie wytworzyli Prusowie organizacji państwowej, zasadniczo żyjąc z łupów, w poszukiwaniu których najeżdżali między innymi sąsiednie ziemie polskie. Do walki z nimi sprowadzono w 1226 roku Krzyżaków, jeden z ówczesnych zakonów rycerskich Europy, skupiający przeważnie Niemców. W relatywnie krótkim okresie Krzyżacy uporali się z Prusami, lecz na zdobytych ziemiach pruskich zainstalowali własne państwo. Ocalała część Prusów przyswoiła sobie z czasem język i kulturę niemiecką bądź też zasymilowała się z napływającą od południa ludnością polską. Sama zaś spokrewniona z litewszczyzną mowa pruska całkowicie zanikła dopiero u końca XVII wieku.
Często toczone przez rycerzy-zakonników wojny, przykładem ta 1409-11 z kulminacyjną bitwą pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku, doprowadziły do wyniszczenia kraju, co zaś z kolei przełożyło się na zintensyfikowanie ucisku ekonomicznego. Niezadowolenie z krzyżackiego bezprawia i samowoli, będące udziałem tak pruskiej szlachty jak pruskich miast, między nimi Gdańska i Królewca, Elbląga i Torunia, Grudziądza i Chełmna, Brodnicy i Braniewa, znalazło swój wyraz w powołanym w 1440 roku obronnym Związku Pruskim (Bund vor Gewalt und Unrecht). W 1454 roku wybuchło kierowane przez Związek antykrzyżackie powstanie szukające oparcia w Polsce. Związkowe poselstwo na czele z Janem Bażyńskim oddało dziedziny pruskie w gestię polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka, który specjalnym aktem włączył je do Korony Królestwa Polskiego.
Inkorporacja wywołała przewlekłą wojnę trzynastoletnią, zakończoną drugim pokojem toruńskim i podziałem tych obszarów w 1466 roku. Tereny na zachodzie, to jest Pomorze Gdańskie (uprzednio podstępnie zajęte w 1308 r. przez Krzyżaków) z przyległościami plus Warmię, wcielono wtedy bezpośrednio do Polski, gdzie odtąd nosiły one nazwę Prus Królewskich, natomiast leżąca na wschód reszta tych ziem pozostała we władztwie wielkiego mistrza krzyżackiego, rezydującego już nie w Malborku lecz w Królewcu i zobligowanego do składania hołdu lennego królowi polskiemu.
Polska nad Pregołą
W 1525 roku stały się one Księstwem Pruskim potocznie zwanym Prusami Książęcymi. Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonny, przeszedł wonczas na protestantyzm i ze swego teraz już świeckiego państwa oddał 10 kwietnia 1525 roku w Krakowie hołd lenny Zygmuntowi Staremu (akt ów propagandowo dość słynny później). Polscy monarchowie sterowali od tego momentu polityką zagraniczną Prus, kontrolowali wyższe sądownictwo, udzielali bądź potwierdzali przywileje itp. Za panowania Albrechta łączyły Prusy Książęce z Polską ścisłe stosunki kulturalne. Na królewieckim dworze Albrechta oraz na ufundowanym przezeń uniwersytecie gościło grono wybitnych dla tej epoki Polaków, między innymi Jan Kochanowski, zaś od bawiącego nad Pregołą syna Mikołaja Reja potomek z konieczności po 1525 roku względnie propolskiego Hohenzollerna uczył się języka polskiego.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- o późniejszych dziejach regionu w naszym portalu
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz