Z Torunia to znam dwóch duchownych… Jeden patrzył na słońce a drugi pod nogi. Mam na myśli Mikołaja Kopernika, astronoma i kanonika od roku 1497, oraz zakonnika ojca Tadeusza Rydzyka z zakonu redemptorystów.
W XVII wieku miasto liczyło około 18-20 tys. mieszkańców i zaliczano je do największych i najbogatszych miast w Rzeczypospolitej. Także fortyfikacje otaczające Toruń były najpotężniejsze w kraju...
Część najstarszą, a ściślej piwnice i dolne poziomy, zamieniono w muzeum dostępne w soboty i niedziele, z osobnym wejściem od zewnętrznego dziedzińca. Oprowadza po nim przewodnik w stroju krzyżackim.
Grudziądz ma też swoje mury miejskie, które broniły miasta od strony lądu. Wzniesione na początku XIV w. miały pięć bram: Wodną, Toruńską, Boczną, Łasińską i Zamkową oraz 10 wież. Do dziś zachowała się jedynie Brama Wodna.
Nazwę – Marienburg, czyli Gród Marii – rycerze Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie nadali zamkowi i powstającemu wokół miastu na cześć swej patronki. Polska nazwa Malbork, powstała w XVI w.
Szybko rozeszło się po okolicy, że figura ze Świętej Lipki pomaga cierpiącym i uzdrawia chorych. W roku 1320 wybudowano pierwszą kaplicę. Opiekowali się nią Krzyżacy z Kętrzyna. Do świętego drzewa pielgrzymowali wierni z Prus, Warmii, Mazowsza.
Woda z zamkowej studni uchodziła za leczniczą. A że wielcy mistrzowie i ich wysocy urzędnicy zamieszkali w Malborku cierpieli na kamienie nerkowe (za sprawą niezdrowej wody), kurowali się tutejszą.
We wczesnym średniowieczu Warmię i Mazury zamieszkiwali bałtyccy Prusowie. To jeden z ostatnich pogańskich ludów Europy. Nie wytworzyli oni organizacji państwowej, żyli z łupów dla których najeżdżali też sąsiednie ziemie polskie.
Miasto może poszczycić się dobrze zachowanym starym układem urbanistycznym z obszernym upstrzonym kolorowymi kamieniczkami rynkiem oraz mnóstwem zabytków architektury, w tym monumentalnym budynkiem kościoła farnego.
Wiosną 1945 roku trzy czwarte zabudowy zniszczyła Armia Czerwona, czy to w czasie walk, czy po – grabiąc, paląc i rabując. Ruiny rozebrano zaledwie w latach 60 i na dobrą sprawę wtedy dopiero uporządkowano miasto.