Watykan
Sąd Ostateczny w Kaplicy Sykstyńskiej
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Sąd Ostateczny, jako motyw, był bardzo popularny w sztuce średniowiecza i renesansu. Wybrał go też papież Klemens VII (pontyfikat 1523-34) i w 1533 r. polecił Michałowi Aniołowi namalowanie go na ścianie ołtarzowej Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie.
Następca papieża Klemensa VII, Paweł III (pontyfikat 1534-49), zwany ostatnim renesansowym papieżem, podtrzymał to zlecenie. Michał Anioł przygotował szkice, kartony, skuł ścianę ołtarzową z pokrywającymi je freskami, otynkował. Pracę nad freskiem Sądu rozpoczął w 1536 r., a jego odsłonięcie nastąpiło 31 października 1541 r.
Protest przeciw nagości
Niemal od początku rozpętała się wokół Sądu Ostatecznego burza. Krytyce poddawano przede wszystkim nagość przedstawionych postaci. Sobór Trydencki 21 stycznia 1564 r. potępił obsceniczność dzieła, a papież Pius IV nakazał malarzowi (nota bene uczniowi Michała Anioła) Danielowi da Volterra zasłonięcie nagości. Szczęśliwie, da Volterra „okrył” przepaskami biodra niewielu postaci, ale i tak zyskał sobie miano „majtkarza” (braghettone).
Domalowane majtki usunięte zostały pod koniec XX w. podczas renowacji fresku. Michał Anioł zmarł 18 lutego 1564 r. w wieku 89 lat. Wyrok Soboru Trydenckiego usłyszał.
Wokół Chrystusa Sędziego
Na ogromnym fresku 400 postaci umieścił Michał Anioł w grupach. Całość charakteryzuje dynamizm, ruch, ekspresja wyrażona w różnorodnych pozach bohaterów fresku i ich umiejscowieniu. Fresk tętni – życiem. Dominującą postacią, wokół której rozgrywa się scena jest otoczony aurą Chrystus Sędzia z gestem władczym, nakazującym. Ogłosi Sąd. (Ew. Mateusza 25: 31-46). Przy jego prawym boku siedzi na chmurze Matka Boska, odwraca głowę, jest sama, Synowi Człowieczemu pozostawia decyzję osądzenia.
U góry fresku, ponad chmurami, w lunetach umieścił Michał Anioł dwa zastępy aniołów dzierżących symbole Męki Pańskiej. Warto się przyjrzeć tym aniołom – to nie są pulchne cherubiny ze skrzydłami, to muskularni mężczyźni.
Dookoła Marii i Chrystusa stoją poruszeni apostołowie, święci i męczennicy z atrybutami męczeństwa: Wawrzyniec z rusztem, Bartłomiej z nożem i własną skórą, na której Michał Anioł umieścił swój autoportret, Apostoł Szymon z piłą, św. Błażej ze zgrzebłem, św. Szymon z Cyreny z krzyżem, św. Katarzyna z połamanym kołem, św. Sebastian z pękiem strzał.
Zgroza apokalipsy
Pod świętymi umieszczona jest grupa dmących w trąby aniołów Apokalipsy. Budzą dusze zbawione, odzyskujące ciało, które unoszą się, czasem z pomocą innych do góry, do nieba. Pójdą do strefy dusz sprawiedliwych, która na fresku umieszczona jest ponad Chrystusem. Dusze zbawione umieścił Michał Anioł z lewej strony fresku, z prawej, uosabiające siedem grzechów głównych, dusze potępione. Ich losem zajmują się demony. Ciągną dusze potępionych, pchają i wtrącają je w piekielne czeluści. Wśród nich zwraca uwagę postać zasłaniająca dłonią połowę twarzy, z obawą i przerażeniem widzi czekające ją męki piekielne. Ta plątanina ciał nie jest bezimienną, nieczytelną masą. Michał Anioł i tych potępionych obdarzył emocjami strachu, przerażenia.
U dołu fresku widać pieczarę – wrota piekieł, a obok na tafli jeziora unosi się łódź Charona z nim samym na pokładzie. Na łódź ładowani są zmarli, których Charon, straszny starzec, przewozi przez rzekę Styks do świata podziemnego.
Warto wiedzieć
* W fresku Sąd Ostateczny przekazał Michał Anioł swoją inspirację sztuką antyku i „Boską komedią” Dantego.
* Sąd Ostateczny Michała Anioła jest freskiem drogocennym; ze względu na ilość zużytego barwnika lapis lazuli pokrywającego całe tło należy do najdroższych na świecie dzieł.
* W Kaplicy Sykstyńskiej nie można robić zdjęć ani filmować.
* Do wizyty w Kaplicy Sykstyńskiej warto zrobić sobie notatki.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz