Wdzydze Kiszewskie
Skansen kaszubski: najstarszy w Polsce

A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
W miejscowości Wdzydze Kiszewskie znajduje się najstarszy skansen na ziemiach polskich, a zarazem największy w północnej części kraju. Założyli go w 1906 roku miejscowy nauczyciel Izydor (urodzony w 1874 r. w Iwicznie) i jego żona Teodora (z domu Fethke, ur. w 1860 r. w Małych Chełmach) Gulgowscy.
Zafascynowani kulturą kaszubską gromadzili przedmioty sztuki ludowej, stare sprzęty gospodarcze itp. Od lat jest to muzeum ich imienia. Tworząc je zaczęli od kupienia od miejscowego gospodarza XVIII-wiecznej chaty tzw. gburskiej. Umieścili w niej zbiory kaszubskich haftów, obrazów malowanych na szkle i ceramiki.
Trudne początki ludowej kolekcji
W 1929 roku Teodora, która owdowiała cztery lata wcześniej, sprzedała chatę, wraz ze zbiorami, państwu polskiemu. Niestety, w trzy lata później chata ta się spaliła. Dawna właścicielka odbudowała ją więc w 1936 roku na własny koszt. Budynek, który dzisiaj oglądamy, stanowi dokładną kopię poprzedniego. Kontynuowała też zbieranie kaszubskich eksponatów etnograficznych. Po II wojnie światowej, w 1948 r., przekazała budynek i zbiory na rzecz Skarbu Państwa. Stały się one oddziałem Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. Dopiero sześć lat później rozpoczęto powiększanie kolekcji dokupując chałupę rybacką. W końcu lat 60. ubiegłego wieku z inicjatywy społecznej powiększono obszar skansenu do16 ha, stopniowo przenosząc do niego kolejne budynki. Przede wszystkim 40 obiektów z Kaszub Południowych i Zachodnich oraz Kociewia. W latach 80. skansen miał już aktualną powierzchnię 22 ha. Obecną nazwę i status samodzielnego muzeum otrzymał w roku 2000. Stoi w nim 59 budynków mieszkalnych i gospodarczych, dwa wiatraki, również po dwa kościoły, dworki i zagrody szlacheckie, wiejska szkoła, karczma, warsztat kołodzieja, tartak oraz kuźnia.
Budownictwo i kolekcje etnograficzne
Skansen prezentuje budownictwa niemal całych (poza pasem bezpośrednio nadmorskim) Kaszub. Muzeum posiada również kolekcje etnograficzne związane z życiem mieszkańców wsi kaszubskiej i kociewskiej od XVII do XX wieku. W dworkach oraz kilku kompletnych zagrodach chłopskich wyposażenie wygląda tak, jak gdyby mieszkańcy dopiero przed chwilą z nich wyszli. Autentyzmu dodają m.in. oryginalne, a nie ich atrapy, wędliny, chleb i inne produkty eksponowane w spiżarniach. Wyposażenia wnętrz zmieniane są z okazji najważniejszych świąt. Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Zielonych Świątek czy Bożego Ciała.Wiele obiektów „ożywa” podczas imprez, prezentacji, odpustów itp. W niektórych są stałe wystawy, bądź pokazy. Np. w Chałupie Gburskiej z Wdzydz Kiszewskich z XVIII w. (jest ona, jak już wspomniałem, kopią – jedyną zresztą w skansenie – oryginalnej, która spłonęła w 1932 roku) tradycyjnego kaszubskiego mielenia tabaki. W Chałupie Gburskiej z Chrztowa z 1852 r. – wystawa poświęcona Teodorze i Izydorowi Gulgowskim.
paraszuno